Palliatieve zorg is de zorg voor mensen met een toegenomen kwetsbaarheid en beperkte levensverwachting. De zorg is gericht op kwaliteit van leven, zowel voor de persoon zelf als voor zijn of haar naasten. Wanneer de palliatieve fase begint is soms lastig te duiden en hoe de palliatieve zorg het beste kan worden ingericht verschilt per cliënt en situatie. Het is daarom belangrijk dat zorgverleners kennis hebben van palliatieve zorg. Dat geldt met name voor agogisch opgeleide begeleiders, want die zijn nauw betrokken bij de cliënt en goed in staat veranderingen bij de cliënt te signaleren.
Doel
Dit leertraject bevat verschillende bouwstenen om begeleiders kennis aan te bieden over palliatieve zorg, het verloop ervan en wie er allemaal bij betrokken zijn. Ook wordt er geoefend met het voeren van gesprekken in de palliatieve fase, met aandacht voor hoe je onderwerpen als ouder worden, ziekte en de dood bespreekbaar maakt. Alles om de laatste levensfase van de cliënt zo prettig mogelijk te laten verlopen.
Een overzicht van de bouwstenen
Introductie Palliatieve zorg
In deze introductie wordt alle basiskennis rondom palliatieve zorg behandeld. Alle onderwerpen worden behandeld in een kort en afgebakend hoofdstuk:
- Wat is palliatieve zorg?
- Het verloop van palliatieve zorg
- Palliatieve zorg en verstandelijke beperkingen
- Signaleren en markeren
- In de praktijk
- In de organisatie
Introductie Gespreksvoering
In deze introductie zoomen we in op de belangrijke informatie over gesprekken voeren rondom palliatieve zorg en wordt er nader stil gestaan bij twee belangrijke gesprekken in het proces van palliatieve zorg.
Casuïstiek Gesprekken op alle niveaus
In deze casuïstiek worden in de vorm van interactieve video, vier voorbeelden gegeven van het voeren van gesprekken met cliënten. In elke video staat één begeleider centraal die in gesprek gaat met de cliënt, naasten en/of andere zorgprofessionals over de veranderende situatie en hun eigen wensen en behoeften. Elke cliënt is van een ander niveau, wat steeds om een andere aanpak vraagt.
Tijdens de video’s worden er vragen gesteld aan de kijker over welke afwegingen van belang zijn in de gesprekken én worden ze gevraagd om te reflecteren op hun eigen handelen en wat ze hier nog in zouden kunnen verbeteren om soortgelijke gesprekken met hun eigen cliënten te voeren.
Ervaring Handelen in de palliatieve zorg
In deze ervaringsbouwsteen maakt de deelnemer op interactieve wijze kennis met alle personen die betrokken kunnen zijn in de palliatieve zorg van een cliënt, welke rol iedereen heeft en op welke momenten je als zorgverlener met iedereen in aanraking komt.
Na een korte herhaling van de palliatieve tijdlijn, start je met een visuele, geanimeerde plaat waarop alle betrokkenen zichtbaar zijn. Iedereen stelt zichzelf kort voor. Vervolgens duik je de casus van een cliënt in, verdeeld over 4 fases, corresponderend met de palliatieve tijdlijn waarin alle belangrijke (contact)momenten naar voren komen.
Voor elke fase moet je beslissen welke acties ondernomen moeten worden, welke personen hierbij betrokken moeten worden en waarom en welke afwegingen je moet maken om dit allemaal in goede banen te leiden. Op deze manier leer je spelenderwijs op welke momenten en manieren palliatieve zorg (of het gesprek erover) een plaats heeft en wie je hierbij betrekt of om hulp vraagt.
Kennis activeren met opdrachten
Het leertraject Palliatieve zorg bevat verschillende opdrachten die begeleiders helpen de geleerde kennis te activeren en in de praktijk te brengen. Deze opdrachten zijn zowel reflectief als praktisch van aard.
Een praktijkopdracht waarmee deelnemers stap voor stap oefenen met het voeren van gesprekken met cliënten over hun zorgbehoeftes en aan de hand hiervan een zorgplanning opstellen en evalueren. Er worden richtlijnen en voorbeeldvragen gegeven om het gesprek te voeren, een invulformat, checklist en aandachtspunten voor een zorgplanning, en handvatten voor het evalueren van de gemaakte zorgplanning op latere momenten.
Een reflectie/teamopdracht waarin teams worden uitgedaagd om op hun eigen denkwijzen, handelen en voorkeuren te reflecteren en hierover met elkaar in gesprek te gaan. In het eerste deel worden reflectieve vragen gesteld die ieder individueel kan invullen. Hierbij denken ze na over eerdere ervaringen en welke wensen en behoeften zij zelf hebben rondom (omgaan met) de dood en palliatieve zorg. Hun antwoorden dienen als input voor het tweede deel. Hierin komen teams bij elkaar en gaan ze aan de hand van een format met voorbeeldvragen met elkaar in gesprek om meer inzicht te krijgen in elkaars wensen en grenzen.
Handvat Gesprekswijzer
In de vorm van een infographic wordt in dit handvat overzichtelijk weergeven welke stappen en aandachtspunten er zijn voor het voeren van gesprekken rondom de palliatieve zorg.
Handvat Tools en meer
In dit handvat wordt een overzicht gegeven van alle tools die van toegevoegde waarde zouden kunnen zijn in het kader van de palliatieve zorg. Daarnaast wordt er verwezen naar betrouwbare bronnen waar je meer informatie kunt vinden over diverse onderwerpen binnen de palliatieve zorg.
Naslag
Een overzicht van alle gebruikte theorie door het gehele leertraject heen. Het naslag is een middel om bepaalde theorie op een later moment gemakkelijk weer terug te vinden.
Dankwoord
Speciale dank gaat uit naar de leden van de redactieraad die actief en betrokken hebben meegewerkt aan dit leertraject. Deze leden zijn werkzaam bij de onderstaande organisaties.
- Alliade
- ASVZ
- Aveleijn
- Cello
- Frion
- Ipse de Bruggen
- Sherpa
- Stichting Sprank
- Syndion
Dit leertraject is ontwikkeld door RMMBR in opdracht van de VGN academie.