We kijken terug op een geslaagd Breed Overleg over gezond opgroeien! Tientallen professionals - ditmaal niet alleen uit zorg en welzijn, maar ook vanuit het onderwijs -, beleidsmakers en bewoners ontmoetten elkaar en gingen aan de slag tijdens inspirerende workshops. Het draaide daarin om de samenwerking tussen ouders, scholen, gezondheid, bewonersinitiatieven en zorg en ondersteuning in de wijk.
Op andere scholen gaat zo’n 70 procent van de tijd naar onderwijs, en 30 procent naar zorg, zo vertelt basisschooldirecteur Mariska Wubben. Op ‘haar’ basisschool, de P. Oosterleeschool in hartje Moerwijk, is dat precies omgekeerd: “Het merendeel van onze tijd gaat naar zaken als zorg, problemen thuis en veiligheid. Het is belangrijk dat we daarin de goede dingen doen.”
Mariska deelt het podium met stadsdeeldirecteur Escamp Petra Sevinga en directeur Kracht Janna Steinbusch, tijdens een interview met voorzitter van Gezond en Gelukkig Den Haag Jet Bussemaker. Ook is Bussemaker voorzitter van de Alliantie Gezondheid binnen de aanpak van het Nationaal Programma Zuidwest, die nauw samenwerkt met de alliantie Onderwijs.
Brugfunctionaris
Bussemaker blikt terug op een werkbezoek aan de P. Oosterleeschool, waarbij zij hoorde van docenten hoe in de kleuterklas al zichtbaar was hoe kinderen problematiek van thuis mee naar school nemen, en welk negatief effect dit heeft op hun leervaardigheid. Wubben gaf aan dat er een betere verbinding zou moeten zijn tussen de problemen die via kinderen en ouders op school naar voren komen, en de wereld daarbuiten.
Inmiddels is die verbinding er op elf scholen in Zuidwest, door inzet van de zogenaamde 'brugfunctionaris'. Zo’n brugfunctionaris biedt ouders ondersteuning bij hulpvragen, ook als die niet over schoolzaken gaan. Ze zijn makkelijk bereikbaar voor ouders en bieden effectieve hulp. Wubben noemt haar ervaring met de brugfunctionaris 'erg positief'.
Over grenzen kijken
Stadsdeeldirecteur Petra Sevinga benadrukt dat de school een heel belangrijke plek is om in kaart te krijgen wat er nodig is, maar dat ook welzijnsinstellingen, bibliotheken, buurthuizen of andere of ontmoetingsplekken in de wijk een grote rol spelen. “Het voornaamste is dat we gaan naar de plekken waar de mensen zijn. En dan niet allemaal met ons eigen aanbod, maar gezamenlijk. Die kanteling is al langer gaande, en we zien dat dat werkt.”
Op de vraag van Bussemaker waar de samenwerking tussen zorg, welzijn en onderwijs nog beter kan, antwoordt de directeur van jeugdzorgaanbieder Kracht Janna Steinbusch: “We moeten nog meer over de grenzen van onze eigen organisatie kijken, zodat we een moeder of een kind niet loslaten, en nauw samenwerken met anderen voor passende zorg en ondersteuning.”
Vertrouwen als sleutel
Wubben noemt het vooral belangrijk dat ‘we elkaar vertrouwen en serieus nemen’. “Als we op school iets constateren en hulp vragen bij zorg, hoeft dat niet opnieuw door een professional onderzocht te worden voor een indicatie. We hebben het over heel kwetsbare ouders, die soms alleen nog maar met iemand van school durven en willen praten. Het is dan belangrijk om te vertrouwen op elkaars kennis en kunde.”
Bussemaker sluit dan ook af met de oproep om elkaar te vertrouwen en ruimte te geven:
We hebben het over vertrouwen van burgers in instanties, maar het gaat óók om vertrouwen in elkaar, en niet alleen in systemen en indicaties. Daar komen de veranderingen uit voort.
Ontwikkelingen met resultaat
Binnen het Nationaal Programma Zuidwest zijn vanuit de Alliantie Onderwijs mooie ontwikkelingen te zien. Voorzitter Wiely Hendricks schetst wat er al is gebeurd en wat er nog op stapel staat.
Te veel bewoners van Zuidwest kampen met opstapelende problemen op tal van terreinen. Van slechte woningen tot verloedering en criminaliteit, maar ook gebrek aan opleiding, werk en perspectief.
Reden om vanuit Nationaal Programma Zuidwest in te zetten op de transformatie van dit kwetsbare gebied naar een aantrekkelijk, vitaal, veerkrachtig en duurzaam Haags woongebied, met meer werkgelegenheid, hoge onderwijsambities, versterking van voorzieningenniveau, betere bereikbaarheid en een divers woningaanbod.
Voorkomen van achterstand
De Alliantie Onderwijs is een van de 6 deelallianties die met deze opgave aan de slag is, in nauwe samenwerking met de Alliantie Gezondheid. De cijfers laten duidelijk zien dat kinderen in Zuidwest nu een bijna twee keer zo groot risico lopen op een onderwijsachterstand dan in de rest van de stad. Reden om stappen te zetten die moeten voorkomen dat deze achterstand ontstaat.
Beter zicht op wat er speelt
Zo zijn er bijvoorbeeld peuterconsulenten ingezet (3 in Zuidwest, en vier in Laak en Transvaal) om de toeleiding naar de voorschool te vergroten. Dit is sinds januari van dit jaar voor kinderen met een indicatie van het CJG 2 dagen in de week gratis. Inmiddels is al duidelijk dat dit zijn vruchten afwerpt: na een jaar zijn er 300 kinderen meer gestart met de voorschool.
Ook is er inmiddels op elf scholen een brugfunctionaris actief, die zorgt voor verbinding tussen school thuis en instanties en partners in de wijk. Door een regeling vanuit het Rijk zullen er volgend jaar nog meer kunnen worden ingezet. De ervaringen tot nu toe noemt Hendricks ‘erg positief’: “We krijgen zo veel beter zicht op wat er speelt in gezinnen en kunnen hen beter toe leiden naar wat er nodig is.”
Netwerken in de wijk
In Moerwijk is inmiddels een 6-wekelijks overleg in de wijk, waarin vertegenwoordigers vanuit onderwijs, kinderopvang, gezondheid veiligheid en jeugd de lijnen kort houden. Ook in de andere wijken van Zuidwest worden deze netwerken opgezet, te beginnen met Bouwlust/Vrederust.
De Allianties Onderwijs en Gezondheid werken nauw samen rond opgaven in de wijk, om zo kansen voor het jonge kind te vergroten, samenwerking met ouders te versterken en betere aansluiting te creëren met hulpverlening. Denk daarbij aan projecten als het peutercafé vanuit de Moerwijk Moeders of organisatie van het schoolontbijt en -lunch.
Workshops: Uitwisselen en verdiepen
Tijdens vijf workshops wisselden we kennis uit, legden verbinding en gingen de diepte in over verschillende onderwerpen. Een impressie:
Samenwerken voor peuters in de wijk
In Zuidwest werken verschillende partijen samen om jonge kinderen op tijd naar de voorschool te laten gaan. De inspanningen hebben al effect.
De aanpak richt zich op aansluiten bij wat er in de wijk speelt en samenwerking tussen bewoners en alle verschillende organisaties, zo vertelt beleidsadviseur Onderwijs van Gemeente Den Haag Annemieke Tasma. Samen met peuterconsulent Khadija Boubkari, Jamila Choukoud en Latifa Elyousfi (peutercafé) neemt zij ons mee in wat er allemaal gebeurt op dit vlak.
Inspanningen mét resultaat
In Den Haag krijgt gemiddeld 55 % van de kinderen een indicatie van het CJG voor de voorschool. In Zuidwest ligt dit aanzienlijk hoger. Toch komen lang niet alle kinderen er terecht. Ouders kennen het concept niet goed, of denken dat de voorschool hoge kosten met zich meebrengt. Reden om de voorschool voor kinderen met indicatie gratis te maken én ouders beter en via maatwerk voor te lichten.
Khadija, peuterconsulent in Bouwlust/Vrederust licht toe: “We proberen op al die plekken te komen waar ouders en kinderen zijn. Soms weten ouders gewoon niet wat het precies is, of hoe ze hun kind op de voorschool krijgen, anderen hebben er een negatief beeld bij. Dan gaan we samen kijken en zien ze wat het echt inhoudt.”
De inspanningen zorgen voor resultaat, vorig jaar gingen er 300 kinderen meer naar de voorschool, dit jaar zijn dat er tot nu toe al 180.
Peutercafé
In Moerwijk zijn Jamila Choukoud en Latifa Elyousfi bezig met de ontwikkeling van het peutercafé. Dit moet een laagdrempelige plek worden voor ouders en verzorgers en hun kinderen. “Ze kunnen er komen voor een kopje koffie, en om heel laagdrempelig aan ontwikkeling van kinderen te werken,” vertelt Choukoud.
“We willen er een veilige en vrije plek van maken,” voegt Elyousfi toe. “Mensen moeten eigenlijk altijd binnen kunnen lopen en we bieden passende activiteiten aan voor de kinderen. Als de kinderen spelen, kunnen ouders met elkaar in contact komen. Nieuwe moeders hebben vaak een kleine sociale kring, hier kunnen zij anderen ontmoeten en praten over wat ze bezighoudt.”
Nauwe samenwerking
Het peutercafé wil nauw samenwerken met partners in de wijk, van de bibliotheek en het theater tot zorg en welzijn. Zo kunnen ouders of kinderen die behoefte hebben aan andere zorg of ondersteuning, hier laagdrempelig naar worden begeleid. Het initiatief zal in de loop van dit jaar van start gaan.
Samenwerking met school en ouders bij ALK (aanhoudende lichamelijke klachten)
Kinderarts Maartje van den Berg en GZ-psycholoog Sophie Ebbeler delen de multidisciplinaire aanpak van polikliniek SAMEN en vertellen over het netwerk voor kinderen met aanhoudende lichamelijke klachten in Regio Haaglanden.
Deelnemers krijgen handvatten om met behulp van het biopsychosociaal model het gesprek aan te gaan en advies te geven. Ook wordt er nagedacht over de rol die scholen kunnen hebben bij de aanpak van schoolverzuim door aanhoudende lichamelijke klachten.
Positieve ervaringen met brugfunctionarissen Zuidwest
Rudy van der Bovenkamp (Stichting Brede Buurtschool Den Haag) en brugfunctionarissen Lizzy in den Haak, Fleur Baak en Kelley Blik delen tijdens deze workshop hun ervaringen.
Inmiddels zijn in Zuidwest 11 brugfunctionarissen actief op basisscholen. Het Nationaal Programma Zuidwest zet in op een brugfunctionaris op alle basisscholen in Zuidwest. Zij bieden ouders hulp en ondersteuning bij hulpvragen, juist als die niet over schoolzaken gaan.
Ze zijn makkelijk bereikbaar voor ouders en bieden effectieve hulp. De brugfunctionarissen dragen bij aan een sociaal netwerk in de wijk. Ze doen dat door voor en met ouders verbindingen te leggen met de voorzieningen in de wijk.
Laagdrempelig te benaderen
Van der Bovenkamp licht toe: “Deze rol richt zich echt op de ouder en het kind. Als brugfunctionaris ben je geen onderdeel van institutionele partijen, dat maakt dat ouders je altijd laagdrempelig en vanuit vertrouwen kunnen benaderen.
Vertrouwen is de kern van het succes.”
Hoe maak je de gezonde keuze de makkelijke keuze?
Er wordt vaak gezegd dat gezond eten te duur is. Ook als je voor gemak kiest, kom je sneller uit bij ongezonde voeding. De Haagse Aanpak Gezond Gewicht (HAGG) van GGD Haaglanden stimuleert dat kinderen gezond opgroeien in een gezonde omgeving.
HAGG voert momenteel diverse projecten uit om gezond eten en drinken makkelijker te maken; thuis, op school en in de wijk. Zo zijn er watertappunten geplaatst op diverse schoolpleinen, zijn er verschillende scholen die warme lunches aanbieden en is er recent een pilot gestart ism Stichting Baby Groente Tas.
Met deze tas kunnen ouders hun kindje van 4-6 maanden op een leuke en makkelijke manier groenten leren eten. De tassen worden aan huis gebracht door leer- en ontwikkelbedrijf Den Haag Werkt.
Kletskaarten
Tot slot zijn kletskaarten getoond die HAGG heeft ontwikkeld in samenwerking met diverse partners in de stad, zoals jeugdverpleegkundigen, opvoedcoaches en pedagogisch medewerkers. Deze kaarten zijn bedoeld om laagdrempelig het gesprek aan te gaan met ouders over gezond (op)voeden.
.
Hulp in de kleuterklas
De P. Oosterleeschool in Moerwijk heeft in samenwerking met jeugdhulpaanbieder Prodeba, onderdeel van Kracht, een pilot opgezet voor meer hulp in de kleuterklas.
In deze workshop spraken Erna van Houdt (intern begeleider jonge kind P. Oosterleeschool) en Annika Kruizinga (gedragsdeskundige Prodeba) over de succesvolle samenwerking die Prodeba en de P. Oosterleeschool sinds dit schooljaar hebben.
In deze samenwerking krijgen alle (ruim 100) kleuters begeleiding op maat van twee SKJ jeugdbegeleiders van Prodeba. Onderwijs en zorg bundelen hun aanpak in preventieve en curatieve zorg in de kleutergroepen. Dit om uitval van kleuters te voorkomen en kinderen sociaal-emotioneel te ondersteunen en verrijken.
Vier stappen
Aan de hand van 4 stappen zijn de deelnemers meegenomen in het proces, de uitdagingen en resultaten. Daarbij werd gesproken over de uitdagingen die organisaties hebben op het pad richting een inclusievere setting en wat helpende factoren kunnen zijn. Samenwerken, lef en een open mind zijn daarbij belangrijke aspecten gebleken.
Alleen ga je snel, samen kom je verder!