Równościowa akademia. Wyzwania i sukcesy w realizacji planów równości płci

Konferencja Równościowa akademia. Wyzwania i sukcesy w realizacji planów równości płci organizowana jest przez Dział ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania - Bezpieczni UJ w ramach projektu MINDtheGEPs.

Konferencja odbędzie się w czwartek 10 kwietnia 2025 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, poprzez platformę MS Teams.

Wydarzenie będzie okazją do wymiany doświadczeń we wprowadzaniu planów równości płci na polskich uczelniach i w instytucjach badawczych. Szczególną uwagę poświęcimy działaniom w zakresie wyrównywania szans w rekrutacji i awansie zawodowym, przeciwdziałania molestowaniu seksualnemu, równowagi między pracą zawodową a życiem prywatnym oraz wdrażania intersekcjonalności w dydaktyce.

PROGRAM

Wersja skrócona:

  • 10:00 Otwarcie konferencji
  • 12:00 – 13:45 Intersekcjonalność w dydaktyce
  • 13:45 – 14:15 Przerwa
  • 14:15 – 15:45 Molestowanie i molestowanie seksualne - przykłady inicjatyw w reagowaniu i przeciwdziałaniu tym zjawiskom w akademii
  • 15:45 – 17:00 Narzędzia wspierania rozwoju zawodowego kobiet, w tym ich liderstwa/Work-life balance – mapowanie wyzwań w rozwiązaniach na rzecz godzenia życia osobistego i zawodowego
  • 17:00– 17:15 Podsumowanie i zamknięcie konferencji

Wersja rozszerzona

10:00 Otwarcie konferencji

  • Ewa Stoecker (Bezpieczni UJ), Paulina Sekuła (Instytut Socjologii UJ)
  • Dr. Cilia Willem (Universitat Rovira i Virgili)
  • Dr Jan Gałkowski (Uniwersytet Rzeszowski) “Pięć lat jak cała epoka: akademickie plany równości płci w Polsce”

12:00-13.45 Panel 1: Intersekcjonalność w nauczaniu: wyzwania, sukcesy, dobre praktyki

W trakcie panelu będziemy odwoływać się do wiedzy i doświadczeń nauczycieli_ek akademickich, ekspertów_ek, osób studiujących oraz przedstawicieli_ek różnorodnych organizacji i instytucji. Podzielimy się swoimi doświadczeniami, przedstawiając studia przypadków oraz omawiając wyzwania i sukcesy związane z uwzględnieniem podejścia intersekcjonalnego w programach, metodach i środowisku nauczania.

Tematyka panelu obejmuje: Rozumienie intersekcjonalności w kontekście dydaktyki akademickiej; Uwidacznianie się konkretnych osi nierówności (np. płeć, status społeczno-ekonomiczny, miejsce pochodzenia) w procesie nauczania w szkolnictwie wyższym; Skuteczne praktyki, innowacyjne strategie i praktyczne rozwiązania mające na celu zwiększenie inkluzywności środowisk edukacyjnych i uwzględnienia perspektywy intersekcjonalnej w dydaktyce; Wpływ uwzględnienia perspektywy intersekcjonalnej na sytuację osób studiujących i badanych w promowaniu bardziej sprawiedliwych doświadczeń edukacyjnych.

Wystąpienia

  • Monika Ryndzionek (NCBR) – Od koncepcji do praktyki: jak wdrażać intersekcjonalność w dydaktyce uniwersyteckiej w ramach realizacji Planów Równości Płci
  • June Wysocka, Natalia Lamparska (UJ) – Intersekcjonalność w dydaktyce – od teorii do praktyki
  • Justyna Struzik (UJ) – Queerowanie akademii - jak uczymy o intersekcjonalności i queerze?
  • Beata Bielska, Sabina Wojtysiak (UMK, UWr) – Ankiety studenckie jako dyskryminujące narzędzie oceny pracowniczej
  • Aleksandra Sitkowska (UJ) – Propozycja szkolenia z inkluzywnych zachowań dla prowadzących na uczelniach

13:45-14:15 PRZERWA

14:15 – 15.45 Panel 2: Molestowanie seksualne i przemoc ze względu na płeć - przykłady inicjatyw w reagowaniu i przeciwdziałaniu tym zjawiskom w akademii

Panel poświęcony będzie problematyce molestowania seksualnego i przemocy ze względu na płeć w środowisku akademickim, z uwzględnieniem realizowanych w tym obszarze badań oraz przykładów inicjatyw, które mają na celu zarówno reagowanie na takie zjawiska, jak i skuteczne im przeciwdziałanie. Dyskusja pozwoli na wymianę doświadczeń między przedstawiciel(k)ami różnych uczelni, instytucji badawczych oraz organizacji działających na rzecz równości i przeciwdziałania przemocy. Paneliści i panelistki zaprezentują wyniki badań, dobre praktyki, mechanizmy wsparcia dla osób pokrzywdzonych oraz rozwiązania systemowe, które przyczyniają się do tworzenia bezpieczniejszego i bardziej inkluzywnego środowiska akademickiego.

Tematyka panelu obejmuje: Skala i specyfika zjawiska molestowania seksualnego w środowisku akademickim – czy ją znamy? Jak badamy? Wyzwania metodologiczne i strukturalne w badaniach tych zjawisk; Przykłady polityk i procedur przeciwdziałania przemocy, w tym kodeksy etyczne, systemy zgłaszania oraz mechanizmy ochrony osób zgłaszających - krytyczna analiza i refleksje z reagowania na zjawiska przemocy i molestowania seksualnego w akademii; Działania edukacyjne i szkoleniowe dotyczące przeciwdziałania przemocy oraz budowania kultury bezpieczeństwa i szacunku w środowisku akademickim; Rola instytucji akademickich w budowaniu systemowego wsparcia dla osób doświadczających przemocy i molestowania seksualnego; Wyzwania związane z wdrażaniem polityk przeciwdziałania przemocy i molestowaniu seksualnemu oraz rekomendacje dotyczące podejmowanych działań.

Wystąpienia

  • Joanna Wójcik, Weronika Rosa, Michalina Zienkiewicz (UW) – Sposoby przeciwdziałania przemocy seksualnej na uczelniach wyższych – wyniki ogólnopolskiego badania
  • Beata Beyer (UJ) – Kodeksy etyki vs. rzeczywistość – dlaczego polityki antymobbingowe na uczelniach często zawodzą
  • Katarzyna Cieślak, Katarzyna Leszczyńska, Edyta Tobiasiewicz (AGH) – Molestowanie w Uniwersytecie. Doświadczenia osób studiujących, strategie radzenia sobie z molestowaniem i rozwiązania instytucjonalne
  • Karolina Sikora, Ewelina Ciaputa (UJ) – Przeciwdziałanie przemocy i molestowaniu seksualnemu na polskich uczelniach: analiza planów równości płci

15:45-17:00 Panel 3: Work-life balance – mapowanie wyzwań w rozwiązaniach na rzecz godzenia życia osobistego i zawodowego oraz narzędzia wspierania rozwoju zawodowego kobiet, w tym ich liderstwa.

Wprowadzanie rozwiązań, które poprawiają równowagę między życiem zawodowym a prywatnym i uwzględniają obciążenia związane z pełnieniem funkcji opiekuńczych, mają kluczowe znaczenie dla opartego na inkluzywności rozwoju karier naukowych i wspierania wysokiej jakości badań.

Panel poświęcony będzie również dyskusji na temat mechanizmów, inicjatyw i strategii wspierających rozwój zawodowy kobiet w akademii, ze szczególnym uwzględnieniem budowania ich kompetencji liderskich. W trakcie panelu chcemy rozmawiać zarówno o barierach utrudniających rozwój kobiecych karier w środowisku akademickim i naukowym, jak i dobre praktyki, które mogą wspierać ich sukcesy zawodowe i przyczyniać się do równości płci w nauce. Dyskusja będzie okazją do wymiany doświadczeń pomiędzy badacz(k)ami, ekspert(k)ami z zakresu wdrażania polityk równościowych oraz przedstawiciel(k)ami działów HR i struktur odpowiedzialnych za równe traktowanie na uczelniach i w instytucjach związanych z nauką.

Tematyka panelu obejmuje: Problematyka work-life balance w instytucjach akademickich: wyzwania, trendy i zmiany; Innowacyjne strategie organizacyjne oraz inicjatywy wspierające osoby pracujące w uniwersytetach i instytutach badawczych; Wpływ pracy hybrydowej i elastycznych form zatrudnienia na jakość życia zawodowego i osobistego w sektorze naukowym; Możliwości poprawy: identyfikacja barier i wypracowywanie rekomendacji, oraz Identyfikacja kluczowych barier w rozwoju kariery zawodowej kobiet w nauce i akademii; Przykłady skutecznych narzędzi i programów wspierających rozwój zawodowy, w tym mentoring, coaching, programy szkoleniowe oraz sieci wsparcia; Budowanie liderstwa kobiet w środowisku akademickim – wyzwania, sukcesy i potrzeby; Rola planów równości płci w tworzeniu sprzyjających warunków do rozwoju karier kobiet w akademii; Znaczenie współpracy międzyinstytucjonalnej i międzysektorowej w promowaniu równości płci w nauce.

  • Marta Dziedzic, Magdalena Żadkowska (UG) – Naprawiamy system adresując działania do kobiet
  • Sabina Perykasza (UJ) – Dlaczego kobiety rzadziej wybierają przedsiębiorczość akademicką? Bariery strukturalne i język biznesu w kształtowaniu zawodowych wyborów kobiet
  • Kaja Zapędowska-Kling (UŁ) – Zespół ds. równowagi między pracą a życiem prywatnym - geneza powstania i główne cele nowo powołanego organu w UŁ

17:00-17:15 Podsumowanie i zamknięcie konferencji (Ewa Stoecker (Bezpieczni UJ), Paulina Sekuła (Instytut Socjologii UJ)

Abstrakty

Dr. Cilia Willem (Universitat Rovira i Virgili), Gender equality at the university: challenges and rewards

• Jan Gałkowski (Uniwersytet Rzeszowski), Pięć lat jak cała epoka: akademickie plany równości płci w Polsce

W roku 2020 opublikowano pierwszy w Polsce akademicki plan równości płci. Z jednej strony pięć lat to bardzo niewiele, z drugiej zaś okres ten okazał się czasem bezprecedensowych zmian w polskich uczelniach i instytutach badawczych. Wystąpienie ma dwa cele. Po pierwsze, próbę podsumowanie tego okresu z perspektywy ogólnopolskiej – wskazanie największych sukcesów, jak i największych trudności. Po drugie, próbę zarysowania ścieżki na kolejne lata. Zmiany, choć w wielu uczelniach i instytutach badawczych przebiegają powoli i są wprowadzane z oporami, pozwalają na spojrzenie w przyszłość z dozą optymizmu. Mamy coraz więcej badań empirycznych dotyczących kwestii równości i bezpieczeństwa, mamy rosnącą liczbę osób specjalizujących się w tej tematyce a implementacją GEPów zaczynają się zajmować zgrane, kompetentne i zaangażowane zespoły.

• Monika Ryndzionek (NCBiR), Od koncepcji do praktyki: jak wdrażać intersekcjonalność w dydaktyce uniwersyteckiej w ramach realizacji Planów Równości Płci

Choć intersekcjonalność coraz częściej pojawia się w strategiach uczelni i dokumentach takich jak Plany Równości Płci (GEP), jej rzeczywiste zastosowanie w praktyce dydaktycznej pozostaje wyzwaniem. To wystąpienie ma za zadanie pokazać możliwości przełożenia intersekcjonalnego podejścia z poziomu teorii i polityk na konkretne działania edukacyjne – zarówno w nauczaniu stacjonarnym, jak i online. Wychodząc z założeń pedagogiki wrażliwej na płeć i różnorodność (gender-responsive pedagogy), przedstawię propozycje projektowania zajęć z uwzględnieniem przecięcia różnych tożsamości i nierówności: płci, klasy społecznej, pochodzenia etnicznego, sprawności, wieku czy statusu rodzinnego. Zaprezentuję praktyczne narzędzia wspierające dydaktyków i dydaktyczki w refleksji nad językiem, materiałami, interakcjami i przestrzenią edukacyjną – tak, by wspierały one równość i inkluzywność.

• June Wysocka, Natalia Lamparska (UJ), Intersekcjonalność w dydaktyce – od teorii do praktyki

Choć intersekcjonalność jest coraz częściej uwzględniana w badaniach naukowych i politykach edukacyjnych, jej zastosowanie w dydaktyce pozostaje ograniczone i niewystarczająco zbadane. W ramach wystąpienia zaprezentujemy proces projektowania oraz wyniki warsztatów przeprowadzonych w ramach projektu Intersectionality in Higher Education – InterHEd, koncentrując się na analizie doświadczeń osób studenckich z perspektywy intersekcjonalnej. Warsztaty miały na celu nie tylko zapoznanie uczestników z koncepcją intersekcjonalności, ale również zastosowanie jej do refleksji nad własnymi doświadczeniami akademickimi w czterech kluczowych obszarach: programach nauczania, metodach dydaktycznych, systemach oceniania oraz kulturze organizacyjnej. Podczas sesji omówimy wyniki tych warsztatów, zwracając szczególną uwagę na wskazane przez uczestników obszary takie jak praca, zdrowie, sytuacja finansowa oraz zarządzanie czasem. Zaprezentujemy wypracowane w trakcie warsztatów manifesty, które ilustrują, w jaki sposób różnorodne doświadczenia osób studenckich powinny być uwzględniane w praktykach dydaktycznych. Wystąpienie będzie okazją do wspólnej refleksji nad wdrażaniem intersekcjonalności w szkolnictwie wyższym oraz dyskusji nad strategiami tworzenia bardziej inkluzywnego środowiska akademickiego.

• Justyna Struzik (UJ), Queerowanie akademii – jak uczymy o intersekcjonalności i queerze?

Bazując na doświadczeniach zebranych w dydaktyce i podczas realizacji projektów PrEcIOUS i InterHEd w Uniwersytecie Jagiellońskim, w swoim wystąpieniu przeanalizuję wyzwania, jakie wiążą się z uczeniem o intersekcjonalności i wprowadzaniem perspektywy queerowej. Odniosę się przy tym do grupy osób studiujących socjologię, mających często głębszy kontakt ze społecznością queer i wiekszą wiedzę od osób prowadzących zajęcia. Zapytam więc o możliwość wzajemnego uczenia się i wychodzenia poza schemat osoba uczącą (dydaktyczka z wiekszą wiedzą), osoba ucząca się (studentka dopiero zyskująca wiedzę).

• Beat Bielska, Sabina Wojtysiak (UMK, UWr), Ankiety studenckie jako dyskryminujące narzędzie oceny pracowniczej

Choć ankiety studenckie są powszechnie stosowane w szkolnictwie wyższym, sensowność ich wykorzystania nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych. Ankiety jako narzędzia oceny pracowniczej są dyskryminujące wobec kobiet i innych grup mniejszościowych, w tym szczególnie kobiet, które nie są rodzimymi użytkowniczkami języka, którym posługują się w pracy dydaktycznej. Ankiety nie mierzą również jakości kształcenia, a zadowolenie "klientów" i "klientów" edukacji wyższej. Ich stosowanie sprzyja za to przemocowym zachowaniom zarówno ze strony przełożonych, jak i osób studiujących. W trakcie wystąpienia omówimy stan badań w omawianym polu studiów oraz przedstawimy rekomendacje zmiany istniejącej sytuacji.

• Aleksandra Sitkowska (UJ), Propozycja szkolenia z inkluzywnych zachowań dla prowadzących na uczelniach

W moim wystąpieniu chciałabym zaproponować szkolenia dla osób prowadzących zajęcia na uczelni (UJ i nie tylko) z zakresu inkluzywnych zachowań, a w szczególności języka. Osoby prowadzące zajęcia bardzo często mają braki, jeśli chodzi o inkluzywny i bezpieczny język wobec osób studiujących. Na co dzień na zajęciach pojawiają się tematy LGBTQIA+, feministyczne, intersekcjonalne, jednak brakuje im odpowiedniego słownictwa do przeprowadzenia tych rozmów w komfortowy sposób. Wielokrotnie miałam doświadczenie gdzie osoby prowadzące zajęcia nie wiedziały jak się zachować i jak się odzywać do osób niebinarnych, nie miały też wystarczającej wiedzy, mimo że zajęcia były związane z tematami społecznymi. Uważam, że krótkie szkolenie dla osób prowadzących zajęcia, szczególnie na wydziałach społecznych i humanistycznych, gdzie większość przedmiotów dotyczy tych tematów, może wiele zmienić i sprawić, że wszyscy będą czuć się bardziej komfortowo. Szkolenie dotyczyłoby poprawnego i inkluzywnego języka, obecnych trendów i aktualnej wiedzy ze świata, ponieważ czasami informacje posiadane przez osoby prowadzące, mogą być przestarzałe. Szkolenie byłoby prowadzone przez osobę ekspercką, np. z BezpieczniUJ, UJ lub całkowicie z zewnątrz.

• Joanna Wójcik, Weronika Rosa, Michalina Zienkiewicz (UW) – Sposoby przeciwdziałania przemocy seksualnej na uczelniach wyższych – wyniki ogólnopolskiego badania

Projekt badawczy „Antygona” to przede wszystkim odpowiedź na potrzeby społeczności studenckiej, dotyczące możliwości identyfikowania oraz zgłaszania przejawów przemocy seksualnej, a także stworzenia przestrzeni dla otwartej rozmowy na temat przyczyn i konsekwencji tego problemu oraz jego zwalczania. Badanie dotyczyło zjawiska przemocy seksualnej na wybranych szkołach wyższych w całej Polsce oraz świadomości osób studiujących na ten temat. Zostało ono przeprowadzone metodą ilościową, zbierając dane od osób studiujących na danej uczelni w celu sprawdzenia, jak oceniają one wprowadzone mechanizmy pomocowe, oraz metodą jakościową w postaci semi-ustrukturyzowanych wywiadów z władzami uczelni, aby pozyskać informacje na temat stosowanych narzędzi do zwalczania tego zjawiska. W badaniu uczestniczyły osoby reprezentujące 33 polskie uczelnie publiczne z miast wojewódzkich oraz 2 893 osoby studiujące z 26 uczelni. Przeprowadzenie badania umożliwiło zrekonstruowanie funkcjonujących na uczelniach sposobów prawnego i pozaprawnego reagowania oraz zapobiegania przemocy seksualnej w środowisku akademickim. Jest to pierwsze w Polsce kompleksowe badanie tego zagadnienia o tak szerokiej próbie badawczej. Uczelnie są ważnym czynnikiem kształtowania zmiany społecznej w sferze przeciwdziałania przemocy seksualnej, która w Polsce była zaniedbywana i dopiero teraz zaczyna się wyłaniać jako istotna część dyskursu akademickiego. Upowszechnienie wyników badań ma na celu ułatwienie dyskusji na temat działań, jakie uczelnie mogą podjąć, aby zapobiegać przemocy seksualnej i jednocześnie zaspokajać potrzeby osób poszkodowanych.

• Beata Beyer (UJ), Kodeksy etyki vs. rzeczywistość – dlaczego polityki antymobbingowe na uczelniach często zawodzą

Mimo że wiele uczelni wprowadza kodeksy etyczne i polityki antymobbingowe, praktyka pokazuje, że często nie udaje się skutecznie wyeliminować mobbingu oraz innych form przemocy w środowisku akademickim. Celem prezentacji jest analiza przyczyn, dla których polityki te zawodzą, mimo iż formalnie powinny zapewniać bezpieczne i równe warunki pracy oraz nauki. W szczególności, omówione zostaną czynniki, takie jak kultura organizacyjna uczelni, brak konsekwencji w egzekwowaniu przepisów, a także obawy ofiar przed zgłaszaniem incydentów z powodu lęku przed konsekwencjami zawodowymi i społecznymi. Zostaną zaprezentowane przykłady uczelni, które mimo istnienia formalnych procedur, nie są w stanie skutecznie przeciwdziałać mobbingowi. Ponadto, w wystąpieniu zostaną zaproponowane rozwiązania, takie jak lepsze edukowanie pracowników i studentów, tworzenie przestrzeni do bezpiecznego zgłaszania skarg oraz wdrażanie systemów wsparcia, które mogą przyczynić się do poprawy sytuacji. Prezentacja ma na celu nie tylko identyfikację problemów, ale także wskazanie na konieczność przełamania milczenia i zmiany kultury akademickiej, aby polityki antymobbingowe mogły przynieść realne efekty w przeciwdziałaniu przemocy.

• Karolina Sikora, Ewelina Ciaputa (UJ), Przeciwdziałanie przemocy i molestowaniu seksualnemu na polskich uczelniach: analiza planów równości płci

W obliczu rosnącej świadomości problemu przemocy ze względu na płeć i molestowania seksualnego w środowisku akademickim, polskie uczelnie podejmują różnorodne inicjatywy mające na celu stworzenie bezpiecznego i równego środowiska pracy i nauki. Tendencja ta zbiegła się w czasie z wprowadzeniem przez Komisję Europejską w 2021 roku wymogu posiadania i wdrażania planu równości płci (GEP) przez instytucje ubiegające się o finansowanie z prestiżowego programu Horyzont Europa. Jednym z zalecanych przez Komisję obszarów tematycznych, które mają być objęte zakresem GEP-u jest przeciwdziałanie przemocy ze względu na płeć. Polskie uczelnie, dążąc do spełnienia kryterium kwalifikowalności do finansowania, przygotowują i wdrażają plany równości płci, będące niejednokrotnie pierwszą systemową próbą zaadresowania problemów nierówności, bezpieczeństwa i przemocy w organizacji. Wystąpienie ma na celu przedstawienie wyników analizy planów równości płci wdrażanych na polskich uczelniach, ze szczególnym uwzględnieniem działań przeciwdziałających przemocy ze względu na płeć, w tym molestowaniu seksualnemu. Badanie jakościowe 38 dokumentów zostało przeprowadzone z wykorzystaniem ramy 7P – opracowanym w ramach projektu UniSAFE modelu oceny efektywności interwencji i regulacji wdrażanych w celu zwalczania przemocy ze względu na płeć (Mergaert i inni, 2016). Prezentowana analiza umożliwi przekrojowy przegląd działań projektowanych i wdrażanych w polskich uczelniach, z uwzględnieniem różnorodnych płaszczyzn interwencji – od zbierania danych, przez budowanie świadomości, aż po reakcję na indywidualne naruszenia.

• Katarzyna Cieślak, Katarzyna Leszczyńska, Edyta Tobiasiewicz (AGH) – Molestowanie w Uniwersytecie. Doświadczenia osób studiujących, strategie radzenia sobie z molestowaniem i rozwiązania instytucjonalne

Celem wystąpienia jest zrekonstruowanie głównych problemów związanych z doświadczaniem molestowania ze względu na płeć w przestrzeni Uniwersytetu, przez osoby studiujące. W referacie zaprezentujemy sposoby reagowania studentów i studentek na doświadczane molestowanie, a także rozwiązania instytucjonalne, które przyjęła uczelnia, aby zapobiegać tego rodzaju nadużyciom. W oparciu o wyniki badań podejmiemy się wstępnej ewaluacji wprowadzonych rozwiązań instytucjonalnych. Podstawę dla wystąpienia stanowić będą wyniki z badań, które przeprowadzono w 2021 i w 2024 roku, w ramach prac zespołu Planu Równości Płci dla jednej z uczelni technicznych w Polsce. Metodologia badań opierała się na triangulacji metod i technik badawczych: wywiadach pogłębionych, ankiecie online skierowanej do osób ze społeczności akademickiej oraz jakościowej analizie zawartych w niej komentarzy. Jak pokazały nasze dotychczasowe analizy, w badanej uczelni co szósta studentka doświadczyła molestowania, w tym molestowania seksualnego. Samo doświadczenie molestowania przybierało rozmaite formy, przy czym w dominującej mierze dotyczyło kobiet. Reakcje na tego rodzaju nadużycia cechowały się unikaniem konfrontacji, unieważnianiem własnych doświadczeń czy zachowawczością. W 2022 roku w uczelni zostały wdrożone rozwiązania instytucjonalne mające zapobiegać i reagować na tego typu naruszenia. Bazując na wynikach aktualnych badań (prowadzonych we wrześniu 2024) przedstawimy ich zakres oraz percepcję wśród społeczności akademickiej.

• Marta Dziedzic, Magdalena Żadkowska (UG), Naprawiamy system adresując działania do kobiet

W 2019 roku kobiety z tytułem profesorskim stanowiły 23% grona profesorskiego UG, a w 2024 już 39%. Jednym z celów Planu Równości Płci (ang. GEP) w Uniwersytecie Gdańskim jest wyrównanie proporcji kobiet i mężczyzn z tytułem. W naszej prezentacji chcemy przedstawić narzędzia zaplanowane w GEP, które mają na celu ułatwienie podjęcia decyzji i realizowania planu: AWANS. Różnica między płciami w środowisku akademickim utrzymuje się, a kobiety stoją przed wyzwaniami, takimi jak mniejsze szanse na przywództwo, niższe wynagrodzenia i mniejsze finansowanie badań w porównaniu z mężczyznami (Huang i in., 2020). Naukowczynie doświadczają również braku wzorca – kobiety sprawczej w nauce i odnoszącej sukcesy. To poczucie braku przynależności i „pasowania” przyczynia się do niższego zaangażowania w pracę, mniejszej identyfikacji i skuteczności zawodowej kobiet na każdym etapie kariery akademickiej, a także do większego wyczerpania pracą i zamiaru odejścia z pracy (Van Veelen, Derks, 2022). Mentoring jest jednym z najczęściej używanych narzędzi wspierających karierę kobiet. Jednak kobiety mają wyjątkowe potrzeby mentorskie, które nie są często brane pod uwagę przy planowaniu programów mentorskich w środowisku akademickim. Obok mentoringu potrzebne są równolegle inne działania: kluby naukowe, wystawy i herstorie, wiarygodne źródła informacji i procedury „krok po kroku”. Bardzo ważne jest wsparcie, którego może dostarczyć „klimat organizacji”. Jak twierdzą badacze i badaczki (De Vries i Van Den Brink 2016; Picardi 2017), aby być transformacyjnymi i naprawdę przyczyniać się do usuwania przyczyn nierówności płci, potrzeba przejść od „naprawiania kobiet” do „naprawiania systemu”; od nadawania priorytetu indywidualnym osiągnięciom do identyfikowania barier strukturalnych i kulturowych oraz budowania nowych ram dla sprawczości.

• Kaja Zapędowska-Kling (UŁ) – Zespół ds. równowagi między pracą a życiem prywatnym - geneza powstania i główne cele nowo powołanego organu w UŁ

Zarządzeniem nr 99 Rektora Uniwersytetu Łódzkiego z dnia 3 lutego 2025 roku został powołany do życia Zespół ds. równowagi między pracą a życiem prywatnym - nowy organ odpowiedzialny za wspieranie władz Uczelni oraz wspólnoty akademickiej w realizowaniu polityki łączenia ról zawodowych i opiekuńczych, zrównoważonej pracy oraz założeń "work-life balance". Celem wystąpienia jest przybliżenie genezy powstania zespołu, która wiąże się ściśle z realizowanym w UŁ projektem RESET ("Redesigning Equality and Scientific Excellence Together") oraz z wdrożonym Planem na Rzecz Równych Szans (GEP). Specyfiką zespołu jest jego oddolny charakter, zainspirowany m.in. trudnościami doświadczanymi w okresie pandemii COVID-19, a także interdyscyplinarność, pluralizm i świadomość wielowymiarowości kwestii równowagi praca-życie. Konferencja pozwoli na wymianę doświadczeń i przybliżenie specyfiki działalności zespołu na podstawie doświadczeń z Uniwersytetu Łódzkiego.

• Sabina Perykasza (UJ) – Dlaczego kobiety rzadziej wybierają przedsiębiorczość akademicką? Bariery strukturalne i język biznesu w kształtowaniu zawodowych wyborów kobiet

Pomimo rosnącej obecności kobiet w szkolnictwie wyższym, ich udział w akademickich programach przedsiębiorczości oraz inicjatywach wspierających rozwój biznesowy pozostaje niewielki. Przedsiębiorczość wciąż pozostaje domeną mężczyzn, co wynika zarówno z barier systemowych i ekonomicznych, jak i z głęboko zakorzenionych wzorców kulturowych, które wpływają na postrzeganie roli kobiet w biznesie. Różnice te uwidaczniają się na wszystkich poziomach akademickiej przedsiębiorczości – od liczby studentek angażujących się w uniwersyteckie akceleratory i konkursy startupowe, po ich dostęp do finansowania i sieci kontaktów. W moim wystąpieniu przeanalizuję czynniki wpływające na niską reprezentację kobiet w akademickiej przedsiębiorczości, koncentrując się zarówno na barierach instytucjonalnych, jak i wewnętrznych ograniczeniach. Problemy takie jak brak wzorców liderek, nierówny dostęp do mentoringu oraz syndrom braku pewności siebie sprawiają, że kobiety rzadziej podejmują decyzję o rozpoczęciu działalności gospodarczej. Istotnym aspektem jest również język i sposób narracji dotyczący przedsiębiorczości – tradycyjnie nacechowany cechami przypisywanymi mężczyznom, takimi jak rywalizacja, agresywna ekspansja czy dominacja rynkowa. Sposób komunikowania o biznesie ma kluczowe znaczenie dla tego, czy kobiety utożsamiają się z rolą przedsiębiorcy i czy decydują się na udział w akademickich inicjatywach wspierających przedsiębiorczość. Celem wystąpienia jest wskazanie mechanizmów, które wpływają na utrwalanie barier oraz przedstawienie działań mogących zwiększyć udział kobiet w akademickiej przedsiębiorczości. Omówię strategie eliminowania barier systemowych oraz możliwości zmiany narracji, które mogłyby uczynić przestrzeń akademicko-biznesową bardziej inkluzywną i dostępną dla kobiet.

BIOGRAMY

Cilia Willem – is Director of the Equality Office at the Universitat Rovira i Virgili (URV) and Associate Professor at the Department of Communication Studies. Willem is member of the Asterisc Research Group and has conducted national & international research projects in programmes such as H2020, 7FP, eLearning, Erasmus+ and Culture since 2004. From 2014 through 2020 she was the main Editor for the Catalan Journal of Communication & Cultural Studies. Her research interest lies in the intersection of gender, class, and ethnicity as markers of identity in social communication.

Jan Gałkowski – socjolog i etyk, pracownik Instytutu Nauk Socjologicznych Uniwersytetu Rzeszowskiego (UR), mediator, outsourced ombuds. Współautor Planu Równości Płci dla Uniwersytetu Rzeszowskiego na lata 2022-2024. Konsultant i ekspert doradzający w sprawie projektowania i implementacji GEPów w uczelniach i instytutach badawczych w Polsce. W latach 2022-2024 Rzecznik akademicki UR, w latach 2023-2024 mediator akademicki UR. Członek-założyciel i członek Zarządu Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości (ASBiR). Członek International Ombuds Association (IOA), European Network of Ombuds in Higher Education (ENOHE), Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej (TEA).

Beata Bielska – adiunktka, socjolożka, członkini prezydium Inicjatywy Pracowniczej przy UMK. Autorka książek, artykułów i raportów na temat szkolnictwa wyższego. Od 2019 roku jest członkinią feministycznej grupy „Spotkania Badaczek”. Od wielu lat zaangażowana w feministyczny i queerowy aktywizm.

Sabina Wojtysiak – doktorantka, z wykształcenia socjolożka i pedagożka zajmującą się pracą emocjonalną, teorią gender/queer i seksizmem oraz molestowaniem seksualnym kobiet. W swojej pracy doktorskiej bada pracę akademicką i pracę emocjonalną osób pracujących na uczelniach wyższych w Polsce oraz Grecji. Od 2023 roku jest członkinią feministycznej grupy zrzeszającej Polskie badaczki o nazwie „Spotkania Badaczek”. We Wrocławiu jest znana ze swojej pracy aktywistycznej, a obecnie współtworzy organizację pozarządową „Queerpol”.

Weronika Rosa – koordynatorka projektu, absolwentka prawa oraz historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, prawniczka w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich

Joanna Wójcik – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka prawa oraz socjologii stosowanej i antropologii społecznej na Uniwersytecie Warszawskim

Michalina Zienkiewicz – absolwentka prawa oraz psychologii na Uniwersytecie Warszawskim.

Aleksandra Sitkowska – obecnie jestem studentką ostatniego roku studiów magisterskich z Twórczego pisania na WP UJ. Posiadam tytuł magisterski z Kryminologii (UW) oraz Zarządzania zmianą społeczną (UJ). Licencjat ukończyłam z Polityki społecznej (UJ). Pracę magisterską z ZZS pisałam na temat Projektu przeciwdziałaniu queerfobii z wykorzystaniem metodologii action research w podejściu partycypacyjnym - projekt również przedstawiałam na Kreatywnym Kampusie UJ, gdzie byłam finalistką.

Beata Beyer – studentka III roku prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, zaangażowana w działalność naukową na styku prawa, równości płci i ochrony praw człowieka. Współzałożycielka i wiceprezeska Koła Naukowego Praw Kobiet UJ, gdzie organizowała prelekcje i warsztaty poświęcone zagadnieniom równości oraz przeciwdziałania przemocy ze względu na płeć. Autorka wystąpień na ogólnopolskich konferencjach naukowych, w których analizuje m.in. wpływ algorytmów na reprodukcję stereotypów oraz międzynarodowe standardy ochrony praw kobiet. W swojej pracy badawczej koncentruje się na praktycznym zastosowaniu prawa w kontekście współczesnych wyzwań społecznych i technologicznych. Aktywnie współpracuje z organizacjami pozarządowymi i środowiskiem akademickim, angażując się w inicjatywy na rzecz równości, sprawiedliwości i dostępności prawa.

Sabina Perykasza – Z wykształcenia kulturoznawczyni, od początku swojej kariery naukowej zajmuje się zagadnieniami związanymi z płcią i równością. W swoich badaniach łączy perspektywę gender studies i teorii feministycznych, analizując m.in. literaturę nieheteronormatywną w Japonii oraz sytuację osób transpłciowych i homoseksualnych we współczesnym Iranie. Obecnie studiuje dwa kierunki magisterskie – stosunki międzynarodowe oraz strategiczne studia nad Azją na Uniwersytecie Jagiellońskim. W ramach wymian Erasmus+ oraz bilateralnej w Japonii zdobywała praktyczne doświadczenie badawcze. Aktualnie prowadzi projekt dotyczący percepcji roli kobiet w społeczeństwie japońskim i jego związku z polityką Womenomics, wskazując kluczowe obszary, które mogą wpłynąć na długoterminowy sukces tej strategii. Założyła również blog studencki, mający na celu wsparcie kandydatów i studentów, szczególnie tych pochodzących ze środowisk niezaznajomionych z akademicką rzeczywistością, aby umożliwić im pełne korzystanie z oferty uczelni i świadome podejmowanie decyzji edukacyjnych. Problemy napotkane przy realizacji tej inicjatywy stały się punktem wyjścia do obserwacji, które przedstawi podczas konferencji.

Marta Dziedzic – Project Managerka na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (MWB). Od 2017 roku jest członkinią zespołu realizującego projekty badawczo-innowacyjne w ramach programu HORIZON 2020: STARBIOS2, RESBIOS oraz MINDtheGEPs. Posiada doświadczenie w realizacji projektów związanych ze społeczną odpowiedzialnością nauki.Jako członkini Senackiej Komisji Społecznej Odpowiedzialności oraz Zespołu ds. Wdrażania Planu Równości Płci na Uniwersytecie Gdańskim, aktywnie uczestniczyła w opracowywaniu i wdrażaniu pierwszego Planu Równości Płci (GEP na lata 2022 - 2023) na uczelni. Jest współautorką drugiego GEPu dla UG (2024-2028), którego działania koordynuje. Jest absolwentką kierunku socjologia na Uniwersytecie Gdańskim, a w pracy koncentruje się na promowaniu równości oraz odpowiedzialności społecznej w nauce i edukacji.

Ewelina Ciaputa jest socjolożką i badaczką w Instytucie Socjologii UJ oraz osobą odpowiedzialną za koordynację wdrożenia Planu równości płci dla UJ z ramienia Działu Bezpieczni UJ.Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół polityk równościowych w obszarze szkolnictwa wyższego, reprodukcji i obywatelstwa.

Karolina Sikora jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych UJ. Z wykształcenia prawniczka i socjolożka. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na styku prawa karnego, wielokulturowości i polityk migracyjnych oraz polityk równościowych w środowisku akademickim, przede wszystkim dotyczących równości płci. Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską o stosowaniu prawa karnego w realiach wielokulturowych oraz pracuje nad analizami Planów Równości Płci w polskich uczelniach i instytutach badawczych.

Katarzyna Cieślak – Absolwentka socjologii Wydziału Humanistycznego AGH i Zarządzania UJ. Studentka szkoły doktorskiej AGH, członkini zespołu ds. Równości Płci AGH, pracowniczka Centrum Technologii Kosmicznych, gdzie w ramach projektu UNIVERSEH zajmuję się obszarem różnorodności i inkluzywności. W ramach pracy doktorskiej zajmuje się analizą procesu projektowania interfejsów konwersacyjnych pod względem (re)produkowania wzorców płci społeczno-kulturowej.

Katarzyna Leszczyńska – Socjolożka, profesorka w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, prodziekan ds. nauki na Wydziale Humanistycznym AGH. Przewodnicząca zespołu ds. Planu Równości Płci w AGH, badającego doświadczenia równości w uniwersytecie i wdrażającego polityki równościowe w uczelni. Liderka polskiego zespołu, który w ramach konsorcjum instytucji badawczych z Europy realizuje projekt „NEXUS. Twinning Research and Innovation Institutions to Design and Implement Inclusive GEPs” finansowany przez program Komisji Europejskiej Horyzont Europa. Koordynatorka Laboratorium Społeczno-Technologicznego SoTechLab, które zajmuje się społecznym wymiarem technologii. Członkini Rady ds. Równego Traktowania przy Prezydencie Miasta Krakowa (kadencja 2024-2025). Jej badania naukowe koncentrują się na relacji płci i instytucji społecznych. Autorka i współautorka książek naukowych oraz artykułów w międzynarodowych czasopismach m.in. Social Compass, Journal of Contemporary Religion, Men and Masculinities, Gender, Place & Culture, Polish Sociological Review, Central and East European Migration Review.

Edyta Tobiasiewicz – PhD student at the Institute of Sociology at Jagiellonian University, and an MA in psychology. Research assistant at project “NEXUS: Twinning Research and Innovation Institutions to Design and Implement Inclusive GEPs” and academic teacher in Faculty of Humanity AGH University of Krakow. Project coordinator “Innovative professional organizations: gender and technology startups” financed by the National Science Center in Poland (Preludium 19 competition). Her scientific interests revolve around gender patterns and gender inequalities, tech organizations, gendered innovations, and social innovations.

Magdalena Żadkowska, doktorka, adiunktka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego, stypendystka Fernanda Braudela w Instytucie Unii Europejskiej we Florencji, członkini stowarzyszona Centre de Recherche sur les Liens Sociaux CERLIS), Université Paris Cité. Współautorka Planu Równości Płci w Uniwersytecie Gdańskim na lata 2022-2024 i 2024-2028, nagrodzonego w 2025 roku „EU Award for Gender Equality Champions”. Prowadzi badania: życia codziennego par i rodzin, karier naukowych kobiet i mężczyzn oraz relacji międzygatunkowych. Kierowniczka grantu: Sonata Bis 8 NCN, „I że Cię nie opuszczę aż do śmierci ... Praktyki życia codziennego par w wieku 50-64 lata z przynajmniej 20-letnim stażem”, (2019-2023). Obecnie zaangażowana w: https://towardsgenderharmony.ug.edu.pl/equaman-masculinity-navigator/ ; https://www.mindthegeps.eu/w/home/ i https://re-wiring.eu. Najnowsze artykuły opublikowane w: Journal of Family Studies, European Journal of Women's Studies, International Journal of Qualitative Methods, Gender Place and Culture, Scientific Data, Studia Socjologiczne, Kultura i Społeczeństwo.

Kaja Zapędowska-Kling – adiunktka na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Przewodnicząca Zespołu ds. równowagi między pracą a życiem prywatnym. Członkini Rady ds. Równego Traktowania UŁ. Badaczka polityki społecznej i polityki senioralnej. Członkini Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej i Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego. Wieloletnia współpracownica Ośrodka Naukowo-Badawczego Problematyki Kobiet UŁ.

June Wysocka – Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo w Kole Naukowym Socjologii UJ, osoba wiceprzewodnicząca-elekt, w ubiegłych latach osoba koordynatorska Sekcji Socjologii Aktywnej KNS UJ. Osoba aktywistyczna związana z Federacją Znaki Równości. Z pasją podchodzi do praw osób queerowych w przestrzeniach profesjonalnych i zinstytucjonalizowanych.

Monika Ryndzionek – ekspertka ds. równości płci w Krajowym Punkcie Kontaktowym ds. Programów Badawczych UE w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Wspiera instytucje naukowe i zespoły badawcze w opracowywaniu i wdrażaniu Planów Równości Płci (GEP) oraz integracji perspektywy płci w projektach badawczo-innowacyjnych. Pedagożka, badaczka i wykładowczyni na Wydziale Nauk Społecznych UWM w Olsztynie. Specjalizuje się w edukacji dorosłych, krytycznej dydaktyce oraz przeciwdziałaniu nierównościom społecznym. Autorka publikacji z pogranicza pedagogiki i socjologii edukacji, promotorka edukacji jako przestrzeni zmiany społecznej.

Justyna Struzik – jest adiuntką w Instytucie Socjologii UJ. Pracę doktorską poświęciła mobilizacji queerowej w Polsce. Jej książka Solidarność queerowa została nagrodzona jako najlepsza książka genderowa przez Polskie Towarzystwo Genderowe w 2020 roku, a w 2021 roku otrzymała Nagrodę im. Stanisława Ossowskiego.

Bezpieczni UJ
STWORZONY PRZEZ
Radek Nawojski