Onze leefstijl draagt in meer of mindere mate bij aan een gezond en gelukkig leven. Tijdens ons laatste Breed Overleg wisten zo’n 50 betrokken professionals elkaar te inspireren over de verschillende aspecten van leefstijl. Wat werkt en hoe bereiken we de mensen waar het om gaat? We nemen je hier graag in mee met dit verslag.
De zorg kan het niet alleen: “Laten we met elkaar behapbare doelen stellen”
Diederik Leerentveld staat met beide benen in de praktijk als huisarts bij praktijk Zonneoord in Bouwlust en Vrederust. Deze ervaring neemt hij mee in zijn rol als vicevoorzitter van het coöperatiebestuur van Hadoks. Hoe ziet hij de rol van huisartsen binnen het thema ‘Leefstijl als medicijn?’. Een gesprek tussen Diederik en voorzitter van Gezond en Gelukkig Den Haag Jet Bussemaker.
Bouwlust en Vrederust is een wijk met veel ouderen en een lage sociaaleconomische status, waar veel mensen kampen met lage gezondheidsvaardigheden. Juist daar is het belangrijk om die vaardigheden te ontwikkelen en zo vanuit leefstijl bij de dragen aan preventie, stelt Diederik. “Ik ben daar erg bevlogen over.”
Jet Bussemaker: “Wat wil huisartsenorganisatie Hadoks daarin uitdragen?”
Diederik: “Preventie en ontwikkeling van gezondheidsvaardigheden zijn cruciaal om zorg op lange termijn betaalbaar en behapbaar te houden. We zien dat het BMI van mensen blijft stijgen, dat kan de zorg niet alleen oplossen. Daar heeft iedereen een rol in. Van de zorg, tot de lokale en landelijke overheid en de GGD’s. Als dokters dragen we elke dag ons steentje bij in de spreekkamer, maar er zijn structurele oplossingen nodig, ook vanuit de politiek.”
Jet: “Ik hoor de reacties al over paternalisme en betutteling…”
Diederik: “Ik denk dat iets paternalistisch op een gegeven moment niet te voorkomen is. Maatregelen rond roken vonden veel mensen eerst ook belachelijk, maar we zien nu dat die hebben geleid tot veel minder rokers. En daarmee gezondheidswinst.
Als we met elkaar willen dat mensen niet dikker en ongezonder worden, kan de zorg dat niet alleen voor elkaar krijgen.”
Jet: “Ik ben het met je eens. Je kan het paternalisme noemen, of maatschappelijke verwaarlozing. We laten hele generaties opgroeien in wijken met alleen ongezond aanbod...”
Diederik: “Ja, de zorg kan niks doen aan een snackbar op loopafstand van een middelbare school. Daar zijn maatregelen en ideeën van een ander niveau voor nodig, om drempels op te werpen richting die ongezonde keuzes.”
Jet: “Hoe probeer jij nu als huisarts toch invloed te hebben op die keuzes?”
Diederik: “Ik denk dat we in het vak echt wel hebben meegekregen dat we samen met de mensen waar het om gaat, moeten zoeken naar de oorzaken van hun chronische klachten. Ik kan zeggen dat iemand moet stoppen met roken, maar mensen moeten er zelf aan toe zijn. Wel kan ik met mensen onderzoeken welke belemmeringen er voor hen zijn om gedrag te veranderen.”
“Ik probeer patiënten er bijvoorbeeld in mee te nemen dat sommige aanpassingen in leefstijl helemaal niet veel hoeven te kosten. Sporten hoeft niet in de sportschool, dat kan gewoon buiten. Ik wijs mensen op initiatieven om ze over de drempel te helpen. Dat helpt, soms. Maar we moeten eerlijk zijn, veel mensen blijven tegen belemmeringen aanlopen. Dat is frustrerend voor mij als dokter, maar het is vooral vervelend voor de patiënt die in dezelfde situatie blijft.”
“Daarnaast zie ik dat een positief en aantrekkelijk verhaal, dat niet per se over zorg gaat, maar wel over samen iets ondernemen, kan helpen. Dus dat ik het niet heb over die serieuze leefstijlverandering, maar bijvoorbeeld wel over een plek waar Marokkaanse vrouwen met elkaar laagdrempelig kunnen bewegen én het gezellig kunnen hebben met elkaar.”
Jet: “Wil je verder nog iets meegeven?”
Diederik: In stukken die ik als bestuurder onder ogen krijg, lees ik hele mooie dingen over waar we heen gaan. Over gelijke kansen op gezondheid en andere mooie vergezichten. Het is heel goed om zulke doelen te stellen! Maar vanuit de realiteit van het werk in de wijk, is het ook belangrijk om behapbare doelen te hebben met elkaar, die in de huidige praktijk werkbaar zijn."
Breakoutrooms: Uitwisselen en verdiepen
Tijdens vier breakoutrooms wisselden we kennis uit , legden verbinding en gingen de diepte in over verschillende onderwerpen. Een impressie:
Gezondheidsverschillen en voeding
Vera van Stokkom, docent en onderzoeker bij Hogeschool Holland, nam ons mee in de relatie tussen gezondheidsverschillen en voeding.
Want jong beginnen met het aanleren van gezonde voedingsgewoonten en toegang geven tot gezonde voeding kan bijdragen aan het verkleinen van gezondheidsverschillen.
Maar hoe doe je dat? Vanuit haar onderzoek vertelt Vera over stimulering van gezonde voedingskeuzes bij kinderen.
Bekijk hier Vera’s presentatie.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Vera vertelt dat er interventies soms ook (onbedoeld!) gezondheidsverschillen kunnen vergroten. Om dit te voorkomen is het belangrijk de doelgroep te betrekken en zo aan te sluiten bij hun behoefte. Ook is het belangrijk om vanuit meerdere invalshoeken te kijken naar voedselkeuze, want dit is een complex proces.
Vera: Een meer paternalistische overheid kan naar mijn idee leiden tot een betere publieke gezondheid in alle lagen van de bevolking, denk bijvoorbeeld aan prijsstelling.
Ook in het nagesprek klonk dat we het niet gaan redden met focus op individuele motivatie en keuzes alleen, maar dat ook de omgeving en gezamenlijke verantwoordelijkheid van groot belang is.
Zoals programmamanager van GGDH Carlijn Ritzen verwoordt:
We moeten zorgen voor gezonde omgevingen, waar niet alleen een snackbar is met goedkoop eten, en waar mensen de mogelijkheid hebben om gezonde keuzes te maken en die mee kunnen geven aan hun kinderen.
Stap voor stap in beweging met de Nationale Diabetes Challenge
Bewegen moet leuk zijn. Daar is Mariëlle Durieux vanuit haar ervaring met de Nationale Diabetes Challenge van doordrongen. Samen met Ömer Ilik deelt ze haar ervaring met de interventie.
Afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden hoe effectief deze wandelchallenge is voor mensen die begeleiding nodig hebben om te starten met meer beweging. Regelmatig wandelen helpt om de kans te verkleinen dat diabetes zich ontwikkelt en om klachten te verminderen.
Samen stap voor stap in beweging in Den Haag. Onder die noemer presenteert Mariëlle de ervaringen tot nu toe in Den Haag. De Nationale Diabetes Challenge, onder leiding van voormalig topsporter Bas van der Goor, richt zich voornamelijk op mensen met diabetes of een verhoogd risico op deze aandoening.
Plezier
De organisatie heeft met verschillende onderzoeken in kaart gebracht wat mensen tegenhoudt om te bewegen, en wat hen wél motiveert. Mariëlle: “Het is aan ons om te zorgen dat werken aan gezonde leefstijl een feestje is. Want als mensen er plezier aan hebben komen ze en doen ze mee. Dit is dé uitdaging voor professionals.”
De interventie moet dus laagdrempelig zijn en niet alleen draaien om gezondheid, maar ook om gezelligheid en plezier. Mariëlle: "Onze deelnemers hebben vaak negatieve beweegervaringen gehad. Ze vonden gym op school al niet leuk en missen zelfvertrouwen. Daarom maken we het leuk en stellen haalbare doelen om mensen meer vertrouwen in zichzelf te geven.”
Sleutelfiguren
In Den Haag is NDC, na een succesvolle pilot in Rotterdam, hard bezig om meer mensen met een migratieachtergrond te betrekken. Dit gebeurt vanuit sleutelfiguren in de gemeenschappen, die een training krijgen om zelf groepen te gaan begeleiden.
Mariëlle: “We leren hier heel veel over door gesprekken met bewoners. Dat is heel waardevol. Mensen willen wel, maar we moeten leren hoe we elkaar bereiken."
We hebben vaak de neiging als professionals om heel moeilijk te denken, vanuit structuren en protocollen, maar het is leuk om te zien wat er gebeurt als je dat los laat.
Groep meekrijgen
Ömer Ilik trekt de kar binnen NDC als het gaat om betrekken van nieuwe wandelgroepen. “Je moet de juiste snaar raken om een groep te bereiken. Mensen met een migratieachtergrond zijn bij gezondheidsproblemen vaak meer gefocust op de dokter en medicatie."
Het is voor veel mensen nieuw dat ze met zoiets simpels als wandelen hun gezondheid kunnen verbeteren. Dat is een proces en dat moet je met de goede mensen uitleggen, maar dan kan je een groep zeker meekrijgen.
Heb je nog vragen? Neem contact op met marielle@bvdgf.org
The Box en het échte goud van eHealth
Hoe kan je eHealth gebruiken om de zorg te ondersteunen? En wat vraagt eHealth van domeinoverstijgende samenwerking? Cardioloog Douwe Atsma neemt ons mee in de ontwikkelingen aan de hand van het voorbeeld van The Box.
The Box is, de naam zegt het al, een pakket met digitale apparatuur waarmee een patiënt thuis de eigen gezondheidstoestand kan monitoren en wellicht aanpassen.
De eerste versie kregen mensen zo’n tien jaar terug mee vanuit het LUMC nadat zij een hartinfarct hadden gehad.
Ze konden thuis metingen verrichten en zo vinger aan de pols houden, in afstemming met de poli. Inmiddels zijn er varianten voor veel verschillende aandoeningen.
Regie voor patiënt
Douwe Atsma is groot pleitbezorger van deze vorm van eHealth. Naast cardioloog is hij hoogleraar eHealth aan de TU Delft en bestuurslid van de Vereniging Arts en Leefstijl. Hij ziet eHealth als een effectief hulpmiddel bij het écht regie geven van de patiënt: “iets wat we al 20 jaar willen”.
Altijd hybride
Daarbij is een ding voor hem duidelijk: eHealth zal altijd een hybride vorm van zorg zijn, waarbij menselijke inbreng onmisbaar is. Atsma: "Goed uitgevoerd, kan eHealth ervoor zorgen dat een patiënt persoonsgerichte zorg krijgt én de druk op zorgverleners afneemt."
Patiënten die de Box gebruiken, doen zelf metingen en koppelen resultaten terug. Deze kunnen in eerste instantie worden geanalyseerd door een tussenpartij, die indien nodig opschaalt naar zorg. Patiënten ervaren zo persoonsgerichte zorg en meer regie over hun eigen leven en aandoening.
Het echte goud
Maar alleen slimme horloges, glucosemeters en andere middelen zijn daarvoor niet genoeg, vertelt Atsma. “Je ontkomt er niet aan om, eigenlijk met de hele regio, bij elkaar te komen en afspraken te maken. Met de eerste en tweede lijn, met het sociaal domein. Juist dat noemt hij ‘het echte goud’ van eHealth.
Die afstemming is de echte kracht van eHealth. Het is niet het appje of de smartwatch. Natuurlijk is dat belangrijk en maakt dat veel mogelijk, maar het gaat om het vinden van partners in die regio die met elkaar een zorgpad willen ontwikkelen voor de gezamenlijke patiënt.
En ja, dat is complex. Atsma is de laatste om dat te ontkennen. “Als we breed kijken, zien we dat er heel veel samenhangt met gezondheid. Dat niveau van complexiteit zijn we niet gewend, maar we zullen dat toch meer moeten gaan begrijpen. Hoe liggen de verbanden, en hoe kunnen we elkaar daarin vinden?”
Laagdrempelig ontwerp
Ook is het belangrijk om de apps en tools zo te ontwerpen dat deze laagdrempelig te gebruiken zijn. The Box werkt hiervoor samen met kennisorganisatie Pharos. “We moeten mensen niet overschatten, maar ook zeker niet onderschatten. Maar het is wel aan ons om toegankelijke meetinstrumenten te ontwerpen.”
Casy El Bouhnani, sportconsulent Senioren in Den Haag, deelt tijdens de plenaire terugkoppeling het enthousiasme van de groep.
Deze ontwikkelingen kunnen heel erg helpen om mensen te helpen op weg naar een gezondere leefstijl, ook in de Haage regio. Het is wel belangrijk dat we hierin dan alle domeinen verbinden.
Bekijk hier de presentatie over The Box.
Voel je Goed!
Het programma Voel je Goed!, is specifiek gericht op laaggeletterden die hun leefstijl willen verbeteren. Coördinator Inge van der Schoot vertelt er meer over.
Mensen met (hoog) overgewicht kunnen in Den Haag meedoen met een zogenaamde Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI). Tijdens dit traject gaan ze met een leefstijlcoach en diëtist aan de slag en krijgen eet- en beweegadviezen.
Voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven is er een speciaal programma, genaamd Voel je Goed! Uit onderzoek blijkt namelijk dat zij vaker uitvallen tijdens het reguliere programma.
Interventie en scholing
Voel je Goed! bestaat uit een reeks van 20 lessen waarin mensen op een laagdrempelige manier kennis opdoen over gezonde voeding. Hoe herken je het in de supermarkt? En hoe kun je goed en laagdrempelig bewegen?
Meer weten? Bekijk hier de presentatie of neem contact op met Inge via i.vanderschoot@taalaanzee.nl
Voor in de agenda: ‘It takes a village to raise a child.’
Het volgende Breed Overleg vindt plaats op 30 mei, live op locatie in Zuidwest, en heeft als thema Gezond Opgroeien.
Deze bijeenkomst organiseren we vanuit de Alliantie Onderwijs en de Alliantie Gezondheid en Vitaliteit. Locatie en tijd volgen!