Doorheen haar geschiedenis kende Brugge een heel aantal sportievelingen; van voetballers tot zwemkampioenen. Sommigen kregen naam en faam, maar anderen blijven onderbelicht. Met deze e-tentoonstelling plaatsen we sporters met een interessant verhaal - bekend en minder bekend - in de schijnwerpers.
Op je plaatsen, klaar ... start!
Sport is een deel van het dagelijkse leven. Vanaf een jonge leeftijd worden er al allerlei disciplines beoefend. Ongetwijfeld herinner je je de sportlessen tijdens de lagere school. Dit is van alle tijden. Kijk maar naar de regentessen in het Sint-Andreasinstituut die volleyballen in 1961.
Sport met hindernissen
De ene sporter ondervindt meer hindernissen dan de andere om zijn of haar passie te kunnen beleven. Alice en Aimé Desal-Verhée waren beide paralympiërs. Sinds 1964 ijverden zij, samen met architect en gewezen schepen Bob Deruelle als geestelijke vader, voor de brede werking en uitbreiding van SV Sint-Jan. Dit was een vereniging die sport mogelijk maakte voor mensen met een beperking. Zowel Alice als Aimé namen meermaals deel aan de Paralympische Spelen.
In een interview uit 2011 vertelt Alice het volgende over haar jeugd en hoe ze bij SV Sint-Jan terecht kwam, “Ik kreeg polio toen ik zeven jaar werd. In de loop van mijn jeugd kwam ik in het ziekenhuis van Brugge terecht voor meerdere operaties. Ze waren toen op zoek naar mensen om een club te stichten en dokter Vertongen gaf mij het advies om te sporten omdat hij vermoedde dat ik er aanleg voor had."
Zo geschiedde. De foto van het echtpaar is genomen op de terreinen van Ter Groene Poorte. Vanuit hun rolstoel richten ze met pijl en boog op het doel.
Met pijl en boog
Dat het koppel voor boogschieten koos als hun voornaamste sportdiscipline, is geen toeval. Brugge heeft al sinds de middeleeuwen een band met dit wapen. De Sint-Jorisgilde, die schiet met de kruisboog, alsook de Sint-Sebastiaansgilde als bekendste handbooggilde, tonen dit aan. Beiden zijn opgericht in de 14de eeuw.
Groepsportret met leden van de Sint-Jorisgilde, Stijn Streuvelsstraat in 1958
Dat de pijl en boog populair waren in middeleeuws Brugge wordt ook duidelijk door deze vondst uit een waterput in de Hoogstraat. De lengte doet vermoeden dat het gaat om een pijl voor een kruisboog. Een andere optie is dat het hier een stuk speelgoed betreft. Jong geleerd is oud gedaan!
Het gildehuis zoals hier afgebeeld, raakte in 1574 in het bezit van de Sint-Sebastiaansgilde. Later werd er nog 'De Koningszaal' bijgebouwd door een gulle schenking van de Engelse koning Karel II die tijdens zijn ballingschap een tijdje in Brugge verbleven had (Sint-Sebastiaansgilde, 2025).
Zwemkampioen en lid van het verzet
Aangezien Brugge ook dichtbij de zee ligt, mag het niet verbazen dat zwemmen een populair tijdverdrijf is. Jan Guilini was lid van de Brugse Zwemkring en werd in 1928 kampioen van België in de crawl over 400 meter, maar ook in open water was hij vol vertrouwen. Dit werd duidelijk toen er in 1941 vijf Engelse vliegeniers voor de kust van Blankenberge neerstortten, maar Jan de piloten in veiligheid kon brengen. Deze daad van verzet bleef niet onopgemerkt. Enkele dagen na deze reddingsactie werd hij immers opgepakt door de Gestapo op verdenking van spionage. Na in verschillende concentratiekampen terecht te zijn gekomen, werd Jan Guilini onthoofd op 22 mei 1944.
Het hoofd boven water houden
Het Stedelijke Zwembad werd in 1946 ter ere van deze sporter omgedoopt tot de “Stedelijke Zwemschool Jan Guilini”, waar tot op heden ook de Brugse Zwemkring nog een vaste zwemplek vindt.
“Meneer Schotte? De turnzaal wordt verbouwd”
Brugge heeft ook de eer om de bakermat te zijn van een bekende sport. Etienne Schotte was een leerkracht lichamelijke opvoeding en tevens ook de bedenker van krachtbal. Van een vervangles voor zijn leerlingen tijdens verbouwingen in de turnzaal groeide krachtbal uit tot een volwaardige sport. Deze discipline wordt inmiddels door meerdere clubs beoefend. De krachtbalfanaten zijn sedert 1964 gegroepeerd in een autonome federatie. Wekelijks wordt er ook competitie gehouden.
Leerkracht Etienne Schotte staat toe te kijken hoe een leerling een nek-worp uitvoert
Mevrouw Schotte aan het woord
Enkele grote, zware ballen op de sportterreinen van Ter Groene Poorte brachten Etienne op het idee van krachtbal, zo vertelde zijn vrouw in een interview over de carrière van haar man. Hun dochter voegt eraan toe, “Pa was een bezige bij. Hij was altijd actief, ook in het bestuur. Ik heb zelf nooit krachtbal gespeeld want toen ik die leeftijd had, was dat nog niet voor dames, maar geleidelijk aan is dat begonnen. Eerst in Jabbeke, maar er was wat schrik: zo’n grote bal en dan, als vrouw zijnde …”
Balspellen zijn al eeuwenlang populair in onze streken. Dat bewijst deze houten bal uit de late middeleeuwen of vroegmoderne tijd. Het voorwerp is gemaakt uit één stuk hout van de Spaanse Aak of Veldesdoorn. Jammer genoeg is dit exemplaar gebarsten tijdens het drogen.
Een moderne voetbal toont hoe het basisconcept van een bal niet veel veranderd is, maar het materiaal wel. Het hout is vervangen door kunststof.
Om ter verst springen
Ook Kurt Vanraefelghem behoort in het rijtje van Brugse topsporters. Hij verloor al op jonge leeftijd ongeveer 90% van zijn zicht. In Spermalie beoefende hij meerdere disciplines, zoals judo, roeien en voetbal. Zo vond hij zijn weg naar Vi-Ge Noordzee, een sportclub in Zeebrugge die ook G-sport aanbiedt. Hier werd zijn interesse in atletiek aangewakkerd. En hoe! Op 21-jarige leeftijd nam hij deel aan de Paralympics in Barcelona en won er zilver in het verspringen. Bij zijn volgende deelname in 1996 in Atlanta behaalde hij het brons in het verspringen en zilver in de vijfkamp. Tijdens zijn derde Paralympics in Sydney (2000) behaalde hij als enige Belg goud in de vijfkamp. In 2004 in Athene won hij brons in de pentatlon en bij zijn vijfde deelname in Peking kwam hij, ondanks de behaalde 3000 punten, net tekort voor een medaille. Toch leverde zijn laatste Paralympics in ieder geval een mooi beeld op.
“Gelukkig zien atletiekpistes er altijd hetzelfde uit”
Tijdens een interview aan Het Nieuwsblad in 2004 vertelt Kurt het volgende over zijn sport en visuele moeilijkheden: “Wat jij kan herkennen op 60 meter, zie ik nog niet van zes meter. Ik doe verspringen en de vijfkamp, dat is verspringen, speerwerpen, discuswerpen, 100 meter en 1500 meter lopen. Wat daar voor een slechtziende moeilijk aan is? Met verspringen kan ik mijn aanloop niet goed plannen. Ik heb geen dieptezicht en zie de afstootlijn niet goed. Ook gooi ik mijn discus wel eens in het net. Bij het lopen moet ik erg concentreren op de lijnen. Een geluk dat atletiekpistes er altijd hetzelfde uitzien. Ik kèn ze. Buiten de piste loop ik verloren. Letterlijk.” (Bron: Het Nieuwsblad)
Naar Mexico!
Christiane Goethals was een turnster bij de Brugse turnvereniging Rust Roest. In 1968 mocht ze naar de Olympische Spelen in Mexico. Tijdens een van de vele nationale trainingen kwam Koning Boudewijn op bezoek. Op deze foto, genomen in de sporthal van de KU Leuven, zien we hun ontmoeting.
Ontmoeting van Christiane Goethals met koning Boudewijn in Leuven
Op de volgende afbeelding zien we Christiane in Mexico City een spagaat uitvoeren in de tuin van een Mexicaanse familie.
Brugge blijft in beweging
Herkende je enkele personen op de foto’s of de verhalen? Misschien heb je ook nog gelijkaardig sportmateriaal liggen? Het toont ons dat erfgoed op spelende en prikkelende wijze blijft boeien. Hopelijk heb je genoten van deze digitale tentoonstelling en blijven de verhalen van deze atleten wat hangen.
Alle foto’s in deze e-tentoonstelling zijn afkomstig uit de rijke collecties die je op ErfgoedBrugge kan vinden en worden bewaard in het Stadsarchief. Ben je nieuwsgierig geworden naar meer? Neem dan een kijkje op ErfgoedBrugge.be
Deze e-tentoonstelling werd samengesteld door Erfgoedcel Brugge naar aanleiding van Erfgoeddag 2025 met als thema Game On!.