Het jaar 2023 werd nog maar eens getekend door de overbezetting van het opvangnetwerk - sinds 2021 bevinden er zich verzoekers om internationale bescherming buiten het netwerk van Fedasil. De meest kwetsbare personen (families, minderjarigen, vrouwen) krijgen voorrang bij de toewijzing van de beschikbare plaatsen.
In 2023 bleef het aantal verzoeken om bescherming (asiel) hoog: er werden meer dan 35.500 verzoeken geregistreerd in België (-3% ten opzichte van 2022). Tegelijk merkte Fedasil dat de uitstroom uit de opvangcentra lager lag dan de instroom, als gevolg van de langere asielprocedures. Daarom is het aantal door Fedasil opgevangen personen blijven stijgen in 2023.
Hieronder vindt u een balans met daarin de belangrijkste momenten van het jaar 2023 en enkele infografieken.
OPVALLENDE GEBEURTENISSEN IN 2023
Januari
Begin 2023 worden verschillende noodopvangplaatsen geopend (soms tijdelijk) om het aanmeldcentrum (Klein Kasteeltje in Brussel) te ontlasten, dat verantwoordelijk is voor het toewijzen van plaatsen aan nieuwe verzoekers.
Eind januari organiseren Fedasil, Samusocial en Bruss'Help een sociale screening van de bezetters van het kraakpand in de Paleizenstraat in Schaarbeek. In dit gebouw verblijven ongeveer 1000 personen in zeer precaire omstandigheden, onder hen een groot deel asielzoekers die niet opgevangen konden worden in het netwerk van Fedasil.
Februari
Het Croix-Rouge opent een tijdelijk medisch centrum naast het registratiecentrum van de Dienst Vreemdelingenzaken (Pacheco). Deze antenne, gefinancierd door Fedasil, helpt om de toegang tot essentiële verzorging voor personen zonder opvangoplossing te verbeteren en ook de druk op de Brusselse medische diensten te verlichten.
Een gerechtsdeurwaarder gaat over tot de inbeslagname en verkoop van een aantal 'niet-essentiële' goederen van de hoofdzetel van Fedasil in Brussel. Deze verkoop moet het Agentschap ertoe aanzetten de dwangsommen te betalen voor de asielzoekers die niet konden worden opgevangen wegens plaatsgebrek.
De regionale overheden ontruimen het kraakpand in de Paleizenstraat te Schaarbeek. De aanwezige personen krijgen een nieuwe huisvestingsoplossing aangeboden. Sinds enkele weken vangt Fedasil geleidelijk aan honderden bewoners van het kraakpand op.
Een jaar na het begin van het conflict in Oekraïne, hebben meer dan 65.000 vluchtelingen tijdelijke bescherming gekregen in ons land. De opdracht van Fedasil is om de personen die dat wensen door te verwijzen naar een tijdelijke opvangplaats georganiseerd door de gemeenten van het land.
De tijdelijke centra van Fedasil in Bredene en Theux, die in toeristische accommodaties gelegen zijn, sluiten hun deuren eind deze winter. De twee centra zullen opnieuw openen tegen de winter 2023-2024.
Maart
De ministerraad keurt verschillende maatregelen goed om de druk op het netwerk van Fedasil te verminderen: de creatie van plaatsen stimuleren, de uitstroom van bewoners versnellen - meer bepaald de bewoners die reeds lang in het netwerk verblijven, het terugkeerbeleid verbeteren,...
Een tentenkamp langs het kanaal in Brussel, tegenover het Klein Kasteeltje, wordt ontmanteld. Ongeveer 150 personen krijgen onderdak in een zaal van de gemeente Molenbeek en worden vervolgens geleidelijk aan in het netwerk van Fedasil opgenomen.
De regering valideert via een overheidsopdracht de verlenging van de centra die beheerd worden door een privé-operator in Jalhay, Hasselt en Marcinelle en verlengt tijdelijk het opvangcentrum in Luik.
De instroom in het opvangnetwerk (IN) stabiliseert zich en ligt soms zelfs lager dan de uitstroom (OUT). Deze trend geeft echter een vertekend beeld aangezien het enkel gaat om de personen die we kunnen opvangen: omwille van de overbezetting van het opvangnetwerk wordt een groot aantal alleenstaande mannen niet opgevangen (meer dan 600 personen in maart, ongeveer 500 in april).
April
De operationele steun van het Europees Agentschap EUAA wordt verlengd tot eind dit jaar. Die bestaat uit de levering van wooncontainers in verschillende centra, het ter beschikking stellen van tolken en personeel en de ondersteuning van het opleidingsbeleid voor personeel van Fedasil.
Mei
Fedasil opent een centrum voor niet-begeleide minderjarigen (NBMV) in Schaarbeek. Er zijn 70 plaatsen beschikbaar. Het opvangnetwerk telt voortaan 3.500 plaatsen voor NBMV - dat is een record!
De burgemeester van Molenbeek beveelt om het Fedasil centrum gedeeltelijk te ontruimen. Hoewel Fedasil deze eenzijdige beslissing betreurt, gaat het overleg verder op politiek niveau om een oplossing te vinden. Er wordt een verhuizing naar een andere site in Molenbeek overwogen.
Fedasil en andere actoren stellen een leidraad voor aan de pers om de verdwijningen van NBMV te voorkomen en op te lossen.
Juni
Het opvangcentrum van Fedasil in Sint-Pieters-Woluwe viert zijn 25ste verjaardag. Het centrum ging open in 1998 om personen op te vangen die gevlucht waren voor de oorlog in Kosovo. Het vangt momenteel 72 NBMV op.
De federale regering verlengt de conventie met het Brussels Gewest om 1.200 humanitaire plaatsen te financieren, en ook een uitbreiding met 300 plaatsen.
Juli
Door plaatsgebrek zijn 2.000 alleenstaande mannen ingeschreven op een wachtlijst van Fedasil. Ze worden geleidelijk aan uitgenodigd voor een opvangplaats, in functie van de beschikbaarheid.
Om de opvangcapaciteit te verhogen, lanceert Fedasil het project "AOI": een autonoom opvanginitiatief werkt als een antenne voor een bestaand centrum. Deze woning ligt in de buurt van het centrum en wordt beheerd van op afstand door het centrum. Het 1ste AOI opent in Pondrôme (Beauraing) en heeft 24 plaatsen.
Augustus
Fedasil opent een nieuw opvangcentrum voor asielzoekers in Walcourt.
Het opvangnetwerk staat nog steeds onder druk, ondanks de verschillende maatregelen die genomen werden om de capaciteit te verhogen of de uitstroom te versnellen. De staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor, meldt het tijdelijke einde van de opvang van alleenstaande mannen die een verzoek om internationale bescherming komen registreren in België. Ze wil anticiperen op de groeiende instroom van families en kinderen en absoluut vermijden dat er kinderen in de winter op straat slapen.
September
Op 12 september heeft Fedasil niet voldoende plaatsen om alle families op te vangen die hun asielaanvraag komen registreren. 29 personen in familieverband krijgen tijdelijk noodopvang in een jeugdverblijf in Beersel. Dankzij een samenwerking met de Vlaamse jeugdsector, zullen daarna nog andere tijdelijke woningen ter beschikking worden gesteld van Fedasil.
De federale ministerraad neemt nieuwe maatregelen om de crisis aan te pakken via een 'winterplan', met meer bepaald aanmoedigingen om plaatsen te creëren via de OCMW's, de levering van containers van de EUAA en een nieuw koninklijk besluit (KB Cumul) over de verplichte financiële bijdragen van bewoners die beschikken over beroepsinkomsten.
Het opvangcentrum van Fedasil in Jodoigne viert zijn 20ste verjaardag. Het centrum van Sint-Truiden viert zijn 25ste verjaardag.
Fedasil opent in Alveringem (West-Vlaanderen) een specifiek centrum voor het hervestigingsprogramma voor vluchtelingen.
Fedasil heropent het Infopunt in Brussel, gelegen naast het opvangcentrum 'Bordet' (Hallepoort). De heropening maakt deel uit van een reeks ondersteunende maatregelen voor de doorverwijzing en de opvang van verzoekers om bescherming in het kader van de opvangcrisis.
De regering beslist om een operationele task force op te richten om de opening van nieuwe tijdelijke plaatsen te vereenvoudigen.
Oktober
Het Belgisch hervestigingsprogramma voor vluchtelingen bestaat 10 jaar. Fedasil brengt zijn partners samen voor deze gelegenheid. Sinds 2013 heeft België meer dan 4.500 kwetsbare vluchtelingen hervestigd naar ons land, voornamelijk Syriërs vanuit Turkije en Libanon.
Fedasil blijft samen met zijn partners de opvangcapaciteit verhogen. Er worden centra geopend in Ronse, 's Gravenbrakel, Gent,... De nieuwe centra vangen families op. Alleenstaande mannen moeten zich nog steeds inschrijven op een wachtlijst - ze worden druppelsgewijs uitgenodigd om een opvangplaats te krijgen.
Gelet op de situatie in Gaza schort het CGVS de beslissingen op voor de toekenning of weigering van subsidiaire bescherming voor Palestijnse verzoekers. Fedasil vangt bijna 3.000 bewoners van Palestijnse origine op.
November
Meer dan 300 plaatsen worden tijdelijk ter beschikking gesteld van Fedasil dankzij de Vlaamse jeugdsector. Het netwerk overschrijdt nu de kaap van de 35.000 opvangplaatsen - we komen in de buurt van de recordcapaciteit van tijdens de asielcrisis in 2015-2016 met 35.700 plaatsen.
België herstart het programma voor de herplaatsing van verzoekers om internationale bescherming. Een dertigtal verzoekers met de Syrische, Congolese en Djiboutiaanse nationaliteit die zich in Cyprus bevonden, worden herplaatst naar België.
December
Fedasil opent een opvangcentrum in Grimbergen voor asielzoekers met een medische problematiek.
In december lag het saldo tussen de instroom in het netwerk (IN) en de uitstroom (OUT) uitzonderlijk hoog: op een maand tijd telt het netwerk meer dan 550 extra bewoners, terwijl 860 andere verzoekers door plaatsgebrek zich op een wachtlijst moesten inschrijven. Deze lijst telt eind 2023 bijna 3.000 alleenstaande mannen.