Foto (boven): Gezicht op de draaimolen op de 3 oktoberkermis op het Schuttersveld in 1927. Door Willem Johannes Kret. Uit de collectie van Erfgoed Leiden, PV_GN000718.
Erfgoed in beweging
Het rijke culturele erfgoed in onze streek is het resultaat van eeuwenlange dynamiek. Ook het bewaren, beschermen, behouden en doorgeven van erfgoed kan alleen door in beweging te blijven. Dat is precies wat Erfgoed Leiden en Omstreken doet. In 2024 waren we volop in beweging! Het oudste archiefgebouw van Nederland staat in Leiden. Dertig jaar na de laatste grote aanpassingen aan het gebouwencomplex maakten we in 2024 een start met de noodzakelijke verbouwing en renovatie. Stilstand is vreemd voor Erfgoed Leiden en Omstreken. Gelukkig was er in stad en streek genoeg beweging. Archeologische vondsten, verduurzaamde monumenten, een bezoekersrecord voor Molenmuseum De Valk en vele mooie samenwerkingen. Van bewegen krijg je energie, en dat is precies wat we nodig hebben om ons erfgoed levend te houden.
Arthur Barendsen - directeur
Evenementen
Openbaar-heidsdag
Aan het begin van elk jaar worden op ‘Openbaarheidsdag’ nieuwe archiefstukken openbaar. Dat zijn stukken die nog niet eerder te zien waren. Of enkel onder bepaalde voorwaarden. De termijnen die hiervoor gelden verschillen. Op 11 januari organiseerden we samen met het Erfgoedcafé Leiden en BplusC Openbaarheidsdag 2024.
Bibliothecaris Ingrid Pot las voor uit het politiestrandboek van Katwijk. Gemeentearchivaris Cor de Graaf nam ons mee naar 20 jaar geleden: het jaar waarin Henri Lenferink middels een referendum is gekozen als burgemeester van Leiden. Een actueel onderwerp omdat Leiden in 2024 een nieuwe burgemeester kreeg. We ontvingen in totaal 75 bezoekers.
Ruilmiddag PLUS verzamel-album
Samen met PLUS Lammenschans maakte Erfgoed Leiden een verzamelalbum voor stickers van en over (historisch) Leiden. Deze beelden komen uit onze beeldbank en zijn persoonlijk door ons geselecteerd. In januari overhandigde Plus-ondernemer Peter Hooijschuur het eerste exemplaar aan wethouder Fleur Spijker. Bij elke 10 euro aan boodschappen ontvingen de PLUS-klanten een pakje stickers. Het werd een groot succes. Op meerdere plekken in Leiden werden ruilmiddagen georganiseerd. Op 20 maart organiseerden we een ruilmiddag in onze studiezaal. Ruim 150 mensen kwamen stickers ruilen zodat ze hun album compleet konden maken. Alle stickers zijn inmiddels vergeven en niet meer verkrijgbaar.
Museumnacht
De jaarlijkse Museumnacht, georganiseerd door de Leidse studentenvereniging Quintus, vond dit jaar plaats op 1 juni. Een lange rij voor de inmiddels traditioneel te noemen spooktocht in ons depot. Heerlijke geuren vanuit de serre waar het Kruidenzusje een aromatische workshop gaf. Rode wangetjes in de filmzaal, waar Mark Traa liefdesadvertenties voorlas uit de tijd van toen Tinder of Whatsapp nog niet bestonden. Het geluid van klinkende zwaarden uit de studiezaal waar bezoekers de middeleeuwse krijgskunst konden beoefenen. Even muzikaal afkoelen of juist lekker opwarmen kon buiten onder begeleiding van Care ft. Vinne en het duo Guus en Krijn. Dat was Museumnacht 2024; een groot succes met 743 bezoekers!
Nationale Archeologie-dagen
Tijdens de Nationale Archeologiedagen, op 13 en 15 juni, organiseerden Erfgoed Leiden en de AWN-Rijnstreek de workshop ‘Archeoloog voor een dag’. Bezoekers waren welkom in het Leidse Stadhuis om archeologische vondsten uit de middeleeuwen te bekijken en te sorteren. Botjes, scherven, graatjes. Alles kwam langs en werd netjes op de juiste plek gelegd wat soms best een (leuke) puzzel was. Archeologen van Erfgoed Leiden gaven elk uur een flitslezing over wat dit ‘middeleeuws afval’ ons kan vertellen over het dagelijks leven op de Leidse markt van toen. We mochten in totaal 515 bezoekers ontvangen.
Open Monumenten-dagen
In 2024 bezochten ruim 17.000 bezoekers de Open Monumentendagen Leiden op 14 en 15 september. Er waren 31 deelnemende monumenten en locaties. Binnen het thema 'Onderweg' was er aandacht voor de trekschuit, de Leidse stadspoorten, de historische sleepboothaven en een beurtschip. Druk was het bij het Havenkantoor en de Grote Havenbrug. Hier verzorgden de collega's van Stedelijk Beheer rondleidingen in de machinekamer. Ook populaire plekken zoals Gravensteen, Academiegebouw en het Gemeenlandshuis hielden open huis. Panden voor of in verbouwing waren wederom favoriet. Naast de vele vrijwilligers gaven specialisten van Erfgoed Leiden hier uitleg over (bouw)historie.
Molenmuseum De Valk
Weer een bezoekersrecord voor Molenmuseum de Valk dit jaar! Dit jaar bezochten wel 35.164 bezoekers de molen. Belangrijk om te vermelden is dat in oktober een Reinwardt stagiaire startte met het maken van een collectiebeheerplan. We willen namelijk goed zorgen voor de collectie van de molen, met daarin wel 300 jaar aan molengeschiedenis. Zo blijft de collectie ook beschikbaar voor het publiek. Verder zijn er, vanwege de lekkages en de daaruit voortkomende vochtproblemen, door het hele gebouw loggers geplaatst. Deze apparaatjes registreren vochtigheid, om lekkages op te sporen of te monitoren.
Historisch kleurherstel
De molen is dit jaar geschilderd, rotte delen zijn gerestaureerd of waar nodig vervangen. Na uitgebreid historisch onderzoek is besloten de molenbaard (het sierbord met de molennaam) aan te passen: van crèmekleurig met donkergroene letters naar vliegenblauw met witte letters. Ook de monumentale voordeur kreeg een metamorfose: de houten panelen zijn hierdoor weer zichtbaar. En met het gebruik van oker en wit op de molenonderdelen ziet alles er weer fris uit.
Onze wettelijke taken: verzamelen, beheren, inspecteren
Archieven
Toename overheidsarchief in 2024: ~195 m1 | Aantal archiefinspecties in 2024: 18 | Drie regio-bijeenkomsten: 25-30 deelnemers per keer
Digitaliseren bouwvergunningen | Twee gemeenten, Kaag en Braassem en Nieuwkoop, startten dit jaar met de digitalisering van hun bouwvergunningen. De fysieke dossiers worden op hoge kwaliteit gescand. De bouwtekeningen plaatsen we vervolgens in het e-depot zodat ze online beschikbaar worden. Dat scheelt weer ruimte op de planken in het depot. En zo kan de klant thuis sneller worden geholpen. Natuurlijk wel pas als het project klaar is: het hele project duurt al gauw een jaar.
Collectie Ramazzotti voor iedereen toegankelijk
In het Leids archief kun je veel historische schatten vinden. Een juweeltje is de collectie Ramazzotti. Het gaat om een kleine zestig archiefstukken uit de periode 1572-1574, de tijd dat Leiden tot twee keer toe belegerd werd door de Spanjaarden. Erfgoed Leiden liet de archiefstukken eerst restaureren. Daarna werden er scans, transcripties en samenvattingen van gemaakt. Hierdoor zijn de stukken vanaf nu voor iedereen toegankelijk. De scans en de webtoegankelijke samenvattingen zijn gemaakt met steun van het Theo Schelhaasfonds, beheerd door de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL).
Op dinsdag 24 september werd de collectie gepresenteerd in het bijzijn van de betrokken vrijwilligers en de kersverse Leidse burgemeester Peter Heijkoop. Dit moment was extra bijzonder omdat het 450 jaar geleden is dat Leiden werd ontzet.
Meer lezen over deze collectie? Bekijk de bestanden in onze online Schatkamer via www.erfgoedleiden.nl/ramazzotti.
Foto (rechts): Leids burgemeester Peter Heijkoop, gemeentearchivaris Cor de Graaf en de betrokken vrijwilligers bekijken de archiefstukken uit de collectie Ramazzotti. Foto: Stefanie Uit den Boogaard, 2024.
Bijzondere archiefaanwinsten
In april ontvingen we het archief van de oudste kegelclub van de Leidse Herensociëteit AMICITIA ‘Palma’ in bruikleen. Het archief bestaat onder andere uit ledenlijsten, diverse correspondentie, notulen van jaarvergaderingen en foto’s.
In mei ontvingen we van de Oegstgeester Sociëteit De Harmonie een jubileumboek over de 90-jarige geschiedenis van de sociëteit. Het Sociëteitsarchief is sinds 2005 ondergebracht bij Erfgoed Leiden. Het jubileumboek toont het resultaat van een tweejarig archiefonderzoek naar de geschiedenis van de Sociëteit. Ook is er een apart hoofdstuk over de vorming en het beheer van het archief en de samenwerking met Erfgoed Leiden. Een mooie regionale aanwinst!
Archeologisch depot
In 2024 kwamen er 24 archeologische projecten bij ons binnen, waaronder van grote partijen zoals IDDS en Archol. Aeres Milieu leverde voor het eerst iets bij ons aan door middel van een pakbon, een soort digitale samenvatting van archeologische gegevens. De inleesfunctie is belangrijk omdat onze archeologische medewerkers alle informatie niet meer handmatig hoeven in te voeren – veel efficiënter en sneller dus. Het ging hierbij om het project 14MKB2, omtrent kleine projecten uit de (binnen)stad.
Faience in de schijnwerpers | Archeoloog Shirley Krikke vertelde op 20 oktober tijdens de Maand van de Geschiedenis over faience. Dit baksel kwam halverwege de 17e eeuw op, nadat de VOC langzaam Chinees porselein begon te importeren. Maar voor de gemiddelde inwoner was Chinees porselein veel te duur, fijn gemaakt en niet toegankelijk. De lokale bakkerijen gingen aan de slag met een goedkoper alternatief: faience. Hoe onderscheid je faience van Chinees porselein? En hoe is faience uitgegroeid tot zo'n bekend, uniek baksel?
Restauratieatelier
Bruikleenaanvragen | In 2024 kwamen er mooie bruikleenaanvragen binnen uit het archief, de prentverzameling en de bibliotheek collectie. Alle aanvragen zijn in ons restauratieatelier behandeld en voorbereid.
- Het Japanmuseum Sieboldhuis had een brief, twee carte de visites en twee menukaarten te leen voor de tentoonstelling 'Diplomatie in roerige tijden, Nederlands-Japanse betrekkingen in de nadagen van de samoerai (1853-1867)'.
- 450 jaar 3 Oktober werd behalve in Leiden ook bij Museum Voorschoten herdacht met een tentoonstelling. Daar werd o.a. een kaart getoond die in het boek “Beschrijvinghe der stad Leiden” van J. Orlers, 1641, uit onze bibliotheekcollectie, te vinden is. Op de kaart is de “ontsettinge der stad Leyden” te zien, met natuurlijk ook het dorp Voorschoten.
- Museum De Lakenhal leende voor haar tentoonstelling 'Leiden viert feest - 450 jaar optochten' diverse stukken uit onder andere het Minerva archief, de affiche collectie en de prentverzameling. Uit het archief van Het Leidsche Studenten Corps is een blad met textiel stalen voor de kostuums voor de 3 Oktober maskerade geleend.
- Kunstmuseum Den Haag leende voor haar tentoonstelling over toetjes 'Grand dessert' van gastcurator Janny van der Heyden, een ruim 2 meter lange tekening van een tafelstuk. Deze is in de tentoonstelling voor een gedekte tafel, met een replica van het tafelstuk, geplaatst.
Bibliotheek
Dit jaar behaalden we een topscore van 701 nieuwe aanwinsten in de bibliotheek, waaronder veel retrowerk uit andere jaren.
Vervalsingen uit de Tweede Wereldoorlog | Bibliothecaris Ingrid Pot las op 20 oktober tijdens de Maand van de Geschiedenis voor uit het zelf geschreven verslag van Cor van Wijk, die op het stadhuis persoonsbewijzen vervalste. Een heel mooi egodocument. Daarnaast liet ze wat originele stukken uit de bibliotheekcollectie zien.
Beeldcollectie
De beeldcollectie noemen we de prentverzameling. Behalve prenten bewaren we hier ook foto’s (analoog en digitaal), tekeningen, topografische kaarten, albums en prentbriefkaarten. Maar ook negatieven, glasnegatieven, film en video en geluidsfragmenten.
Het jaar 2024 stond vooral in het teken van de verbouwing. Opruimen, voorbereidingen treffen voor de tijdelijke huisvesting en alvast vooruitblikken op de inrichting van de nieuwe situatie. Dit jaar brachten 36 schenkers enkele tot honderden objecten mee. Variërend van fotoafdrukken, glasnegatieven, albums, dia’s, tekeningen, prenten, digitale foto- en filmbestanden, videocassettes, cassettebandjes etc.
450 jaar Leidens Ontzet: 3 oktoberfilms
In aanloop naar Leidens Ontzet, selecteerde Sigrun Brouwer, beheerder van onze beeldcollectie, filmbeelden van de 3 oktobervieringen door de jaren heen. In september was iedereen welkom in onze filmzaal om deze compilatie te bekijken en alvast in de stemming te komen voor 3 oktober 2024! We ontvingen hierbij 98 bezoekers.
Digitaliseren en doorzoekbaar maken
Koppeling Nexus en voorbereidingen nieuwe website | We sloten onze website aan op ons nieuwe collectiebeheersysteem Nexus, zodat onze website de nieuwste gegevens toont. Verder troffen we voorbereidingen voor een make-over van onze website. We gaan deze opnieuw inrichten en toegankelijker maken. Hierbij letten we op thema's zoals structuur, bruikbaarheid voor schermlezers, duidelijke taal en nog veel meer.
Ontwikkelingen e-depot
Verdubbeling terabytes en aansluiting nieuwe gemeenten | In ons e-depot wordt digitaal archief duurzaam opgeslagen. In 2024 zijn er verschillende nieuwe archieven, zoals bouwdossiers, posters, videotulen en kaarten, opgenomen. Het aantal terabytes aan archief is ten opzichte van 2023 verdubbeld naar 119TB. Ander goed nieuws: er zijn voorbereidingen getroffen om de gemeenten Kaag en Braassem en Nieuwkoop bij het e-depot aan te sluiten. Komend jaar worden er nog enkele andere organisaties verwacht.
Persistent identifiers | Om archiefstukken permanent online terug te kunnen vinden zijn permanente ID’s (persistent identifiers, of PID's) nodig. Erfgoed Leiden heeft hiervoor een tool laten ontwikkelen, PIDmanager, die deze PID’s creëert en bruikbaar maakt voor gebruikers. PID's helpen bij onderzoek en publicaties door te verwijzen naar digitale objecten in het e-depot. De tool is ook beschikbaar voor andere archiefdiensten die gebruik maken van het e-depot van Preservica.
Metadatastandaard | Het e-depotteam maakt deel uit van een landelijke werkgroep om een metadatastandaard (afspraken over de informatiehuishouding van de overheid) op te stellen voor filmopnamen van raadsvergaderingen, ook wel videotulen genoemd. De werkgroep bestaat uit leden van Regionaal Archief Rivierenland, Regionaal Archief Tilburg en Het Zeeuws archief. Komend jaar wordt deze standaard (ORI-A) opgeleverd.
Duurzaamheid
Green IT project | Erfgoed Leiden vindt ook het eigen duurzaamheidsgedrag belangrijk. Eind 2024 zijn we daarom gestart met een Green IT project, om de CO2-uitstoot van onze ICT-infrastructuur in kaart te brengen én te verminderen. Met passende maatregelen verkleinen we onze voetafdruk.
Kennisdeling en professionele ontwikkeling
Wij investeren graag blijvend in de professionele ontwikkeling van onze experts.
Opleiding Voorgezette Vorming Archiefbeheer | De archiefinspecteurs startten in november 2024 daarom met de opleiding 'Voortgezette Vorming Archiefbeheer'. Het eindexamen bestaat uit het opstellen van een beschrijvende inventaris voor een archief en wordt in 2025 afgerond.
Preservica Dutch Summit | Het e-depot team deelt nog steeds veel kennis met andere archiefdiensten en leveranciers. Het team maakt zich onder andere hard voor de doorontwikkeling van de e-depot software (Preservica). Er vond op 7 november 2024 een tweede succesvolle Summit in Nederland plaats, met Preservica en alle Nederlandse gebruikers. Locatie was het BHIC in Den Bosch.
Foto (rechts): De Preservica Dutch Summit op 7 november 2024 bij het BHIC in Den Bosch.
Onderzoeken en adviseren
Archeologie
Onze collega's geven advies op ruimtelijke projecten/bouwplannen/vergunningen op het gebied van archeologie. Het aantal archeologische adviezen in 2024 bedroeg:
Leiden: 284 | Leiderdorp: 22 | Zoeterwoude: 27 | Oegstgeest: 46 | Noordwijk: 33 | Hillegom, Lisse, Teylingen, Noordwijk, Nieuwkoop via Omgevingsdienst West-Holland: 191
Onthulling resten Witte Poort
Je aanpassen aan het veranderende klimaat en de algehele energietransitie zorgen ervoor dat de bodem de komende jaren keer op keer open gaat. Er komen namelijk steeds meer kabels, leidingen en rioolbuizen bij. Regelmatig stuit men nogal eens op archeologische resten. In het Noordeinde was dit ook het geval. Op de hoek van de Rembrandtstraat kwamen de funderingen van de Witte Poort aan het licht. Deze poort is in de 15e eeuw gebouwd. Historische kaarten laten zien dat de Witte Poort indertijd vier torens had. Tijdens de opgraving vonden de archeologen de resten van twee torens. Het is niet de eerste keer dat er stukken van de poort gevonden zijn. In 1985 groeven archeologen al eens een andere toren en een stuk van de stadsmuur op. Al deze waarnemingen tezamen leren ons dat de manier waarop de poort op de meeste historische kaarten is afgebeeld waarschijnlijk niet helemaal waarheidsgetrouw is.
Foto (links): opgegraven resten van een van de torens van de poort.
Duurzaamheid en vergunningen
In 2024 was Erfgoed Leiden betrokken bij zo'n 298 verduurzamingstrajecten. Van deze trajecten hebben we 98 gebouwen voorzien van een maatwerkadvies, en hebben 200 bewoners op de Groene Menukaart zelf een verduurzamingsadvies op maat samengesteld. Daarnaast waren we aanwezig/betrokken bij 23 presentaties en bijeenkomsten om onze kennis te delen en bewoners en professionals te informeren over duurzame mogelijkheden voor erfgoed.
Ruimtelijke adviezen: 336 | Monumenten adviezen: 459 | Adviezen monument mbt ontvankelijkheid: 235 | Duurzaamheidsadviezen: 298 (waaronder 200 via de zelfscan op de Groene Menukaart).
Monumenten
Het aantal beschermde monumenten is in 2024 hetzelfde gebleven als in 2023. Er lopen verschillende trajecten waarover nog besloten moet worden. Leiden heeft dus nog steeds 1632 beschermde gemeentelijke monumenten. Het aantal beschermde Rijksmonumenten in de gemeente Leiden is 1241.
Bouwhistorie
Het aantal bouwhistorische onderzoeken in 2024 bedroeg 69.
Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek | 2024 was een bijzonder jaar voor bouwhistorisch onderzoek met als mijlpaal het vaststellen van de nieuwe nationale Richtlijnen bouwhistorisch onderzoek. Erfgoed Leiden heeft input geleverd en de richtlijn met waardestelling (URL 2007) is ondergebracht bij de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM).
Overzichtswerk Sleutelstukken en Consoles | Een ander hoogtepunt was het uitbrengen van het overzichtswerk Sleutelstukken en Consoles in Leiden, het resultaat van meer dan 20 jaar onderzoek.
Zeldzaam bloemetjes-behang
Ook zijn er weer bijzondere bouwhistorische vondsten gedaan. Bij voorbereidende werkzaamheden in Nieuwsteeg 2 kwamen restanten van 200 jaar oud linnenbehang met bloemen tevoorschijn. Dit soort behang is heel zeldzaam. De vondst geeft inzicht in hoe onze voorouders hun huis decoreerden.
Foto (links): Strook geschilderd behang langs het plafond. Foto: Erfgoed Leiden en Omstreken, P.J. De Vos, 2024.
Jonge bouwkunst
In 2024 ontvingen we een Faro-subsidie voor het project Waarderen vanuit het levend geheugen. Hoofdpijlers van het Faro-verdrag in Nederland zijn erfgoedparticipatie, een brede erfgoedopvatting en de verbinding aan sociaal-maatschappelijke doelen. We onderzoeken in ons project hoe bewoners kunnen meebepalen welke plekken in hun buurt waardevol zijn. Zo organiseerden we een buurtbijeenkomst in de Stevenshof (26 november). Maar ook gaven we lezingen: onder andere op het eerste Faro-congres in Portugal (samen met Iris Burgers, Vrije Universiteit) en het symposium van Canon Sociaal Werk Kan het verleden helpen? (13 juni). Het thema is onderzocht door bachelorstudenten van de Universiteit Leiden in het vak Learning in the City. En op 7 maart verzorgden we samen met Jouke van der Werf (Zaanstad) de workshop Waarderen met burgers tijdens een dag over Post 65, georganiseerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Erfgoed Leiden en Omstreken. In 2025 wordt het project vervolgd!
Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld (SHS)
Er zijn in 2024 telden we veertien voorlopige subsidieaanvragen. Dit gaat over dertien panden, waarvan twee historische winkelwoonhuizen meerdere subsidies kregen. Onderverdeeld per subsidieonderdeel zijn er zeven kleursubsidies, vier historische objectsubsidies en vijf winkelpui/bedrijsgevel-subsidies toegekend.
Het aantal opgeleverde projecten met subsidie zijn:
- vijf winkelpuien en bedrijfgevels
- drie historische objecten, waaronder twee stoepen en één pomp en beeld in Hof Meermansburg.
- op acht gevels zijn de historische kleuren teruggebracht.
Steenstraat 12-16
Turfmarkt 2
Breestraat 106
Leren en inspireren
Dit jaar verwelkomden we 3827 bezoekers van jong tot oud in het kader van educatie en kennisdeling.
Naar de basisscholen toe | De gastlessen Beleg en Ontzet in Jouw Buurt voor het basisonderwijs waren enorm in trek. Daarnaast maakten we vanwege de verbouwing en de beperkte werkplekken een start met onze nieuwe tijdelijke werkplek op school. We brachten de Andreasschool in Voorhout volledig terug naar de 17e eeuw. Bij Molenmuseum De Valk zetten de molenaars samen met leerlingen de wieken in beweging.
Voortgezet onderwijs | Ook het voortgezet onderwijs zat niet stil. Leerlingen van het speciaal onderwijs bezochten het archeologiedepot en dansten op middeleeuwse muziek. Andere leerlingen verkenden de stad aan de hand van oude foto's (Kunstshot), de choleraplattegrond (Cholera in Leiden) en achttiende-eeuwse rechterlijke archieven (CSI Leiden).
Studenten | Studenten van verschillende opleidingen stapten voor het eerst over de drempel van de collectie- en archiefdepots.
Volwassenen | Voor volwassenen lanceerden we de stadswandeling over de beeldhouwer Rombout Verhulst en verschillende rondleidingen binnen en buiten het gebouw tijdens evenementen.
Vrijwilligers
In 2024 heeft Erfgoed Leiden zo'n 60 vrijwilligers. Dit zijn mensen die een werkplek hebben bij ons op de Boisotkade. Er zijn dit jaar geen nieuwe vrijwilliger aangenomen vanwege de komende verbouwing en de daardoor beperkte werkplekken. Tot oktober konden onze vrijwilligers op de Boisotkade werken. Daarna vanuit huis. Zo werkten ze bijvoorbeeld aan de inventarisatie van archieven, het invoeren van genealogische gegevens en het 3D fotograferen van archeologische vondsten. Ook de werkgroep 'Historisch Leiden In Kaart’ is nog hard aan het werk.
Dossier071
Een aparte groep vrijwilligers werkt vanuit huis. Zij houden zich bezig met het digitaliseren van de politiearchieven van Leiden, uit de oorlogsjaren 1940 t/m 1945. Dit project is in de afrondende fase. Een overzichtelijke tijdlijn geeft een goed beeld van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar werkten er zo'n 60 enthousiaste vrijwilligers mee aan Dossier071. Met als resultaat zo’n 220.000 door hen ingevoerde persoonsvermeldingen. Wegens het succes van Dossier071 kijken we nu ook naar andere projecten waarin we het publiek kunnen betrekken bij het werk wat we doen.
1000 vondsten
Voor het project 1000 vondsten werven we nieuwe vrijwilligers. Een project waarbij enthousiaste vrijwilligers bezig zijn met de nieuwste digitale technieken om 3D modellen van archeologische vondsten te maken. Van deze modellen wordt dankbaar gebruikt gemaakt tijdens evenementen. In 2024 kregen de vrijwilligers het voor elkaar om maar liefst 100 3D modellen in elkaar te zetten.
Dienstverlening
In november begon de verbouwing van de Boisotkade. Dat betekent dat ons gebouw voor langere tijd niet meer te bezoeken is voor onderzoekers. Wij hebben daarom onze studiezaal verhuisd naar het Hoogheemraadschap van Rijnland, waar wij bij hun al bestaande studiezaal ingetrokken zijn. Onze archieven zijn niet meeverhuisd. Die staan nog veilig in onze depots, en moeten we voor elke aanvraag ophalen en naar onze tijdelijke studiezaal brengen. Onderzoekers moeten daarom nu ook een afspraak maken. Zomaar binnenlopen kan helaas niet. De collega’s van het archief van het Hoogheemraadschap hebben ons en onze bezoekers heel gastvrij ontvangen!
- Dit jaar verwelkomden we 1811 studiezaalbezoekers. Vanaf november is het aantal bezoekers gedaald in verband met de verbouwing van Erfgoed Leiden en de tijdelijke sluiting van de studiezaal op de Boisotkade.
- Er kwamen 1250 digitaliseringsverzoeken binnen, tegenover 996 verzoeken in 2023 (+25,5%).
- We beantwoordden 1660 e-mails, ten opzichte van 1337 in 2023 (+24,2%).
- Er waren 451 live-chats, ten opzichte van 346 in 2023 (+30,3%).
- We kregen 1063 antwoordenformulieren binnen, tegenover 827 in 2023 (+28,5%).
- We ontvingen 4424 digitale bevragingen, ten opzichte van 3506 in 2023 (+26,2%).
Bezoekers (fysiek en online)
Evaluatie Erfgoednota
Het erfgoedbeleid van de gemeente is vastgelegd in de Leidse Erfgoednota. Deze beleidsnota uit 2014 is in 2021 voor onbepaalde tijd verlengd, omdat de (lange termijn) ambities op hoofdlijnen nog voldoen en vooral wordt ingezet op de opname van beleid in de instrumenten van de Omgevingswet. In 2024 is de Erfgoednota geëvalueerd; is het nog voldoende actueel? Welke invloeden zijn er vandaag de dag? De evaluatie richt zich op de actuele maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op het erfgoed en het erfgoedbeleid. Denk bijvoorbeeld aan fysieke ruimtelijke ontwikkelingen zoals de grote opgaven voor energietransitie of woningbouw. Of aan de sociaal maatschappelijke ontwikkelingen zoals het belang van erfgoed vanuit en gedragen door de gemeenschappen zelf.
Een belangrijke focus ligt de komende jaren op de instrumenten van de Omgevingswet, zoals het Omgevingsplan. De evaluatie maatschappelijke ontwikkelingen Erfgoednota is in juni 2024 vastgesteld door het college en naar de raad gestuurd.
Renovatie en verbouwing Erfgoed Leiden
Ontwikkelingen | De verbouwing gaat in 2025 écht van start. Dat vroeg in 2024 om veel aanpassingen. Allereerst moest er voor elke medewerker een tijdelijke werkplek gevonden worden. Inmiddels heeft iedereen die gevonden. We zitten nu verspreid over de stad, dus we blijven al fietsend allemaal goed in conditie. Verder is met man en macht gewerkt aan het kantoor-klaar maken van de voormalige conciërgewoning op Boisotkade 2b. Ook het grootste deel van het ‘huisraad’ van 2a is verhuisd naar een opslaglocatie. Een deel hiervan wordt straks opgeknapt en hergebruikt op de nieuwe verbouwde locatie.
Naar een definitief ontwerp | Samen met de aannemer du Prie bouw & ontwikkeling en de installateur BRI zijn alle plannen uitgewerkt tot een ontwerp dat klaar is voor uitvoering. Hierbij was speciale aandacht voor het beschermen van de collecties die tijdens de verbouwing in de depots blijven staan. Collecties houden namelijk niet van beweging, die blijven met stilstand in de beste conditie.
Personeel
Overlijden Elly Renema-de Jong | Op maandag 19 februari 2024 ontvingen wij het ongelofelijk verdrietige bericht dat Elly Renema-de Jong, receptioniste bij Erfgoed Leiden, op 60-jarige leeftijd plotseling is overleden, na een dienstverband van ruim 30 jaar.
Directeur Ariela Netiv met vervroegd pensioen | Directeur Ariela Netiv ging dit jaar met vervroegd pensioen. 30 jaar heeft Ariela voor Leiden gewerkt. Als archiefinspecteur, gemeentearchivaris en uiteindelijk als directeur van Erfgoed Leiden.
Nieuwe directeur Arthur Barendsen | Per 1 juni 2024 startte de nieuwe directeur bij Erfgoed Leiden. Het college van Burgemeester en Wethouders benoemde, op voordracht van de gemeentesecretaris, Arthur Barendsen in deze functie.
Saskia Leupen stopt als OMD coördinator | Vanuit Erfgoed Leiden werd de Stichting Open Monumentendagen Leiden al vele jaren ondersteund door coördinator Saskia Leupen. Na een periode van tien jaar gaat zij een andere uitdaging aan binnen Erfgoed Leiden.
Meyltje van Aalst stopt als vrijwilligerscoördinator | Na 16 jaar geeft zij het stokje over aan een collega. Zelf gaat ze voorlopig aan de slag met onder andere de inventarisatie van de grote en bijzondere chartercollectie van Erfgoed Leiden: ca. 20 meter stukken vanaf de 14e eeuw.
Meer ontdekken in ons verleden?
Op de hoogte blijven van onze activiteiten kan via de Erfgoed Leiden en Omstreken nieuwsbrief. In 2024 verstuurden we acht keer een nieuwsbrief naar 1691 ontvangers (1655 in 2023). Gemiddeld openden zo’n 60% van de ontvangers de nieuwsbrief (61% in 2023).
De Vondst van de Week blijft actueel en populair. Met deze rubriek brengen we ontdekkingen in de stad én de regio onder de aandacht.
Op social media plaatsen we elke week berichten over ons werk. Volg ons op Facebook, Instagram en LinkedIn.