Tijdens het Breed Overleg ging een brede groep professionals en bestuurders met elkaar in gesprek over verschillende vormen van jeugdpreventie. Daarbij is normaliseren een belangrijk thema. We gaan dieper in op wat dit begrip eigenlijk betekent voor de praktijk en wat dit vraagt van professionals.
Een gezonde leefstijl, een sociale en fysieke leefomgeving die gezondheid bevordert, mentale weerbaarheid, het beheersen van de Nederlandse taal, gezondheidsvaardigheden en investeren in een sociaal netwerk. Het zijn allemaal belangrijke bevorderende en beschermende factoren in het voorkómen van (gezondheids)achterstanden.
Investeren
Door hier al op jonge leeftijd in te investeren, kunnen we problemen verderop in de levensloop voorkomen of verminderen. Tijdens dit Breed Overleg delen we goede voorbeelden en leren we elkaar (beter) kennen tijdens workshops.
Tweegesprek Jessica Kiefte en Tamara Bos
Hoogleraar Population Health Magagement van de Health Campus LUMC Jessica Kiefte gaat in gesprek met Tamara Bos van het Lectoraat Werkplaats Samen. In 2022 ontwikkelde het Leernetwerk Normaliseren (LNW) van de Regionale Werkplaats Jeugd SAMEN een visie op normaliseren. Want hoewel deze term vaak wordt gebruikt, is niet altijd even duidelijk wat we hier precies mee bedoelen. De visie gaat in op: wat is normaliseren, wat betekent het in de praktijk en wat vraagt het van praktijk- en beleidsprofessionals?
Hoe is het leernetwerk normaliseren ontstaan?
"We zijn hier in 2020 mee gestart, met hulp van een subsidie van ZonMw. Het leernetwerk wil vanuit de praktijk thema’s oppakken en met elkaar kijken wat we van elkaar kunnen leren en zo beter kunnen doen. We komen zo’n 4 tot 5 keer per jaar samen en creëren praktische projecten en producten.
Normaliseren is een abstract thema. Het komt vanuit beleid, en klonk bij introductie van de jeugdwet in 2015. De makers van de wet bedoelden dat we meer moeten uitgaan van de eigen kracht van jeugdigen en ouders en zelfoplossend vermogen. Dit was een van de doelen om de jeugdhulp te kunnen transformeren.
We weten nu dat dat niet is gelukt. Er is juist steeds meer vraag gekomen naar (lichte) jeugdhulp, terwijl zwaardere problematiek te weinig aandacht kreeg. Toch blijft normaliseren een belangrijk begrip. Het is alleen wel nodig om het echt handen en voeten te geven in de praktijk."
Hoe werken jullie daaraan?
"Een eerste stap was om helder te krijgen om wat het betekent voor professionals die werken in de jeugdhulp en de mensen waar het om gaat. Hoe geven zij invulling aan 'normalisering'? Op basis daarvan hebben we een gedeelde visie geschreven. Iets dat misschien logisch klinkt, maar toch nog niet zo vanzelfsprekend bleek om met elkaar te doen. We hebben daarnaast ook voorbeelden in kaart gebracht om elkaar te inspireren.
Als samenleving streven we naar een optimale omgeving om onze kinderen op te voeden. Dat ligt niet alleen bij Jeugdhulp. De sociale basis moet op orde zijn, denk aan een sterke steunstructuur met een goede opgroei- en opvoedomgeving. Natuurlijk moet er altijd hulp mogelijk zijn voor de groep die dat het hardst nodig heeft. Juist dat is afgelopen jaren niet goed gegaan, en daar willen we verandering in brengen.”
Inspiratie: voorbeelden uit Haagse praktijk
Tijdens workshops inspireren we je met initiatieven op dit vlak uit de stad, van onder andere stichting JESS, de Haagse Aanpak Gezond Gewicht, of actieonderzoek in Moerwijk.
Het Begint Bij Mij
Het Begint Bij Mij (HBBM) is een positieve training voor alle ouders onder leiding van een gecertificeerde trainer."Deze positieve verandertraining gaat uit van je kracht als ouder."
Anne van Grinten, pedagogisch adviseur bij stichting Jess, zegt hierover: “De training geeft je inzicht in wie jij bent en in jouw stijl van opvoeden. Samen met andere ouders ga je op zoek naar wat jij belangrijk vindt voor jouw kind(eren) en hoe je dat in het dagelijks leven kunt vormgeven."
Bewustzijn van ‘eigen rol en verantwoordelijkheid’ is een belangrijk thema van de training. Zo vertelt Anne:
“Het lijkt op Instagram vaak allemaal rozengeur en maneschijn, maar dat is natuurlijk helemaal niet zo. Opvoeden is soms gewoon moeilijk.”
Tankstation
Ze benadrukt hoe belangrijk het is om als ouder op te kunnen laden. “Zie jezelf als benzine voor jouw kindjes, de auto’s. Bij een leeg tankstation valt niks te halen. Weet dus hoe je kunt bijtanken. Van even in het zonnetje zitten tot rustig koffiedrinken, in plaats van meteen weer gaan stofzuigen.”
Anne geeft de training al langere tijd, maar is er nog steeds erg enthousiast over. “Al bij de tweede of derde bijeenkomst zie je verandering bij ouders. Ze zien meer hoe ze dingen doen en kunnen daardoor ook bewuster kiezen of ze dat willen, of dat ze een andere keuze willen maken. Deze training leert je geen trucjes, maar gaat echt op een diepere laag over ouderschap. Je ziet mensen sterker worden.”
Meer weten over de trainingen en startmomenten? Kijk hier.
Samen maken we gezond gewoon
Alle kinderen hebben het recht om gezond op te groeien in een gezonde leefomgeving. Haagse Aanpak Gezond Gewicht (HAGG) van de GGD Haaglanden zet zich samen met professionals uit de zorg, welzijn en het onderwijs -in de stadsdelen Centrum, Laak en Escamp- in op het bevorderen van een gezonde leefomgeving van kinderen: thuis, in de wijk en op school.
Naast collectieve preventie richt het programma zich op vroegtijdige signalering van overgewicht, zodat kinderen met een ongezond gewicht de juiste begeleiding en zorg krijgen.
In de breakout room vertellen Wendy Schneider en Milo Extercatte meer over de missie van HAGG en waar we op inzetten op het gebied van preventie. Aan de hand van voorbeelden van lopende projecten gaan we met elkaar in gesprek. Met gezond oud worden kun je niet vroeg genoeg beginnen. Doe jij ook mee?
Eigen Toekomst Plan
Iedere ouder of ieder gezin komt weleens in een situatie terecht, waarin extra steun welkom is. In veel gevallen kunnen vrienden, familieleden, kennissen en/of buren daarin een belangrijke rol spelen. Een coach van Eigen Toekomst Plan, een project van Stichting Jess, kan mensen uit het sociale netwerk bijeenbrengen om samen een plan van aanpak te maken.
Projectleider Heleen Schuringa licht toe: “De kern is dat we in situaties waar een vraag of probleem is, niet vergeten dat ieder mens een kring heeft van familie, vrienden en/of buren. Dat we die kring vragen om mee te denken. Dat we zorgen dat we de regie daarlaten en dus niet overnemen wat daar kan blijven. En dat we die kring in staat stellen om een plan te maken. Het gaat om het belang van het informele netwerk naast professionals, die uiteraard ook belangrijk zijn voor hún vakkennis en ervaring.”
“Maar laten we leren om eerst een stapje opzij te zetten en te investeren in verbindingen met mensen die voor een gezin belangrijk zijn. Dit vraagt een andere manier van kijken en een andere manier van vragen stellen. Niet vragen: ‘Wie kan u helpen’ of ‘Kan een buurvrouw dat ook doen?’ en dus niet ‘Het netwerk inzetten’. Maar vragen ‘Wie vindt het belangrijk dat het goed met uw kind gaat?’, ‘Wie zijn belangrijk voor u?’ en ‘Wie kunnen er met u meedenken?’”
Familiegroepsplan
Er is tijdens de workshop gesproken over de Jeugdwet en het recht op een familiegroepsplan. Als voorbeeld werd een gezin genoemd, waarbij één van de kinderen drie maanden opgenomen moest worden. De ouders moesten aanwezig zijn in het ziekenhuis voor de dagelijkse zorg, maar hadden thuis nog twee kinderen. Dit gezin had vooraf aangegeven geen ondersteuning vanuit de omgeving te kunnen krijgen, maar met de inzet van ETP is dit toch gelukt. Er is een plan gemaakt waarbij vrienden, buren en familie hielpen om de zorg voor de kinderen thuis op te vangen, boodschappen te doen et cetera. Het gezin had veel steun ervaren.
Daarnaast kan deze ondersteuning ingezet worden bij gezinnen waarbij chronische ziekte of mantelzorg een rol speelt, (echtscheidings-)conflicten, (postnatale-) depressie, eenzaamheid of een klein sociaal netwerk. Er was verwondering dat er zo weinig bekendheid is voor ETP, terwijl het toch vooral extra ondersteuning kan betekenen. Heleen: ”Al met al een hele mooie uitwisseling.”
Meer weten en contact?
Meer informatie? Mail naar etp@stichtingjess.nl
Participatief Actieonderzoek Moerwijk
Marieke Breed, onderzoeker van de Health Campus Den Haag, gaat in gesprek over het onderzoek ‘Countering Syndemics’.
In samenwerking met bewoners, professionals en beleidsmakers onderzoekt ze de onderliggende, gestapelde problemen die leiden tot gezondheidsachterstand voor alleenstaande ouders en hun jonge kinderen.
Met de metafoor van een boom gaan we in gesprek wat de zichtbare problemen zijn (in de takken) en welke problemen in de wortels zitten (onderliggend aan een sociale en gezonde basis voor de jeugd en hun ouders).
Systeemverandering
Inmiddels is er vanuit de co-onderzoekers een beeld geschetst van de deze wortels. Denk aan zaken als stress, onveiligheid op straat, schaamte of wantrouwen. Hier gaan de onderzoekers samen met betrokkenen komende periode verder op in. Doel is een systeemverandering met en door mensen uit de wijk en professionals en beleidsmakers.
Tijdens de break-out room komt naar voren dat het – ondanks het grote aanbod én de sociale kaart van gemeente Den Haag – toch nog vaak lastig is om passende initiatieven te vinden. Iets waar Marieke Breed en Carlijn Ritzen (GGDH) later nog in een andere setting op door zullen gaan.
Youz Preventie
Youz preventie geeft advies, voorlichting en trainingen voor kinderenjongeren met sociale of emotionele klachten of kinderen/jongeren en hun ouders in een lastige thuissituatie. Het aanbod is preventief. Dit betekent dat zij geen behandeling bieden. Er is geen verwijzing nodig en alle trainingen zijn gratis voor kinderen en jongeren van 0-27 jaar.
Tijdens de workshop gaan Ireen en Ria in op hoe we kinderen en jongeren ondersteunen om hen veilig en emotioneel gezond te laten opgroeien. En ook hoe we ouders versterken in het ouderschap bij problemen thuis, zoals psychische -en/of verslavingsproblematiek bij een van de ouders, of bij geweld thuis.
Want maar liefst 1 op de 4 kinderen heeft te maken met ouders met een psychisch of verslavingsprobleem. Dat zorgt voor een verhoogd risico op psychische problemen bij deze kinderen. Ook kan stress en spanning bij ouders verstoring geven in de ouder-kindrelatie. Vroegtijdige hulp kan deze problemen verminderen of voorkomen.
Breed aanbod
Ireen en Ria delen het brede aanbod van Youz, gericht op de brede groep, kinderen en jongeren in stressvolle situaties of met lichte klachten. Ook is er veel expertise in huis over kinderen van Ouders met Psychische Problemen (KOPP) en Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen (KOV). Hierbij is het mogelijk om aan te sluiten bij een behandelafspraak van ouders.
“Hierbij bespreken we wat kinderen merken van de problemen van hun ouders en wat kinderen hierin nodig hebben om problemen te voorkomen.”
Ook zijn er meerdere trainingen voor deze groepen, gespecificeerd op leeftijd. Hierin gaat het om meer kennis en problemen van problemen van de ouders, (h)erkennen van de eigen emoties en contact met lotgenoten. Deelnemers aan de workshop zijn onder de indruk van het brede aanbod, maar denken dat er nog winst valt te halen bij het vinden van de weg naar ouders en huisartsen.
Meer weten en contact?
In deze presentatie vind je meer informatie en het complete aanbod. Contact? Dat kan via preventiehaaglanden@youz.nl
Tenslotte
We zien dat normaliseren bij iedereen op het netvlies staat en dat het in de besproken voorbeelden een grote rol speelt. Mooi om hierover van gedachten te wisselen en elkaar te kunnen versterken.
Voor in de agenda: Het volgende breed overleg gaat over Leefstijl als Medicijn en vindt plaats op 7 februari, digitaal van 17.00 tot 18.30.